Thuthak (News)

Sunday, July 21, 2019

ZBC PLANNING COMMISION


ZBC PLANNING COMMISION

"Geelna kician om lopi-in galsim dingin kipan kei in" (Pau 20:18b).

"Na nuntak nading zong masa inla, na an nek ding a kicin ciang bekin, na inn ding lamin, zi leh ta nei pan in" (Pau. 24:27).

Kei aa, ka ci diam, ei (Zomite) aa i ci zaw diam pen hih Lai Siangtho mun tawh kituak pha meel lo hi.
Ei (pawlkhatte) aa bel, zi nei masa dingin, inn lamin, tua khit ciang neek le taak zon ding ahi hi. Kuan dingin, gal omna mun pan geelkhol sese loin nuaisuk ziau ding cih dan!

Sia Job Thawngno in, 'bingphuut' cih khat neiin, tua pen upna lamah i hat luatna hang hiam zong hi tuan lo, thadah man hiam, geel siamloh man hiam, geelna a kisapna theihloh hang zong hi kha ding hi.

Pasian muanlahna hi loin, mihingte in sep ding kinei a, mihing sep ding zong Pasian deihna mah. Tua ahih manin galdona phualpi ah, sa-lam, kha-lama i galte lak pan kikepna, gualzawhna ngahna ding leh pawlpi a khantohna dingin geelna kisam hi.

India kumpi in 'Planning/Finance Commission' ciin kum sawm halin bawl zel a, tuate in gam khantohna ding, paih/phiat ding leh a thak zat ding, sum le pai kiningcing a omna ding geel zel uh hi. Pawlpi pawlkhat in zong planning commission pen na nei zel uh hi. Sanggam BCMte in zong tukumin member bawl keei uh hi.

Pawlpi, sa-lam, kha-lam a khantohna dingin geelna i neih kisam hi. Galdona a gualzawhna pen Pasian hong piak ding hi a, geelna pen ei lam pan i sep ding ahi hi.

Lai Siangtho tawh kilehngat a, a masa ding, a kisam masa ngaihsun meel lo a, geelna kician om lopi in galsim dingin bangtan vei kuan ding, nek ding an leh tui leh teenna ding inn ngaihsun masa loin zi nei pah buatin, nung buaibuai ding maw...

Planning Commission/Board neihhuai ta lo hiam? Kibawl leh a zui thei dingin mipite in geelna manphatna thei in i zui thei diam? A geelkhol ding mi om nai kei hang, i ci hiam?


-- T. Sawm Lian
09072019 @daihna_cabin

ZBC IN SANGINN NEI HI LEH...


ZBC IN SANGINN NEI HI LEH...

Shillong, Aizawl leh Champhai ciang ah ZBC in sanginn nei hi leh, bang phattuamna om thei ding, cih ka lungsim ah om den ahih manin khuakhal mau bangin hong puakkham vat ning ei...

#Laisiam_kibehlap_ding: Sangkah a, lai sim ding uh ahih manin, sangnaupangte in lai siam ding uh hi. Mun dang a sangkah, a min uh a gen ciang midangte in a nuihsatna hanga maizum thei naupang leh, simmawhna tawh nisima sangkahte, tua "ei sanginn" ah om lo ding ahih manin, naupangte 'suaktain' mundanga sang a kah uh sangin siam baihzaw mai thei uh hi. Singtang a lai siam mahmah, amau khua a sin ding a om nawnloh ciang sang tawp pongmawk om thei a, tua pen amau khua bang nawn lo a, kisimmawhna leh bawlsiatna hanga suakta nawn lo ahih manin sang a kah nuam lo hi thei hi.

#Employment_generation: Ei pawlpi sunga teng bek in sem ding cihna ahih loh hangin, pawlpi sung a nungak leh tangval, lai siam bangzah hiamin hong phattuampih ding a, Chowkidar pan Headmaster ciang dongah nasep bangzah hiam om thei ding ahih manin phatuam mahmah ding hi. Sangsia sep kawmin kumpi nasep siau kawmkawm ding uh a, tua in kumpi nasep hoih ngah dingin tat-hiamin, kumpi nasepna a ngah zong kibehlap kha ding hi (a sem nuam tam luat hangin bel tawmkhat a buaihuai hun om kha ven cin...)

#Pawlpi_kipsak_ding: Leitungah teeng i hih manin kha-lam leh sa-lam a tonkhop kisam a, pawlpi zong a mite a kipna dingin pawlpi tungtawnin a hoih lama nasepna a om ding kisam hi. Roman Catholic pawlpi ah mi a kip mahmahna hang lianpi pen Pasian lam thutuam hi leh, mun tuamtuam ah sanginn a neihna uh hang zong hi kha ding hi. Mizoram ah EBC pawlpi in pawlpi omna teng (phial) ah sanginn koih zo uh ahih manin pawlpi kipin, laisiam tampi a sekkhiat baan uah, pawlpi mi lote nangawn in zong phattuampih hi. Pawlpi kip leh khantohna ding pen Pasian thu hi, tua dingin vatzat manpha hi ding cihna hi.

#Meetna_ding_dang: Suakta taka lai sim banah, pawlpi adingin zong sum le pai lamah meetna lianpi hi thei hi. Mimal in zong phuan uh a, meetpih mahmah uh ahih leh, pawlpi in a meetpih lohna ding bang om tuan? Management a hoih peuh leh...! Khuapi ah kuamapeuh in sum bei lam sangin naupangte siamna thupingaihsut tam ahih manin, sanginn a hoih nak leh gamlapi panin zong hong kahsak ding uh hi lel hi... (Singtang lam nangawn ah zong kumpi sanginn a kah tawm lua ahih manin a kah sunsunte siate in a huh uh om kici hi). Tua banah 'ei' sangnaupangte pen ei pawlpi sungah zong ahih theih khomkhomin hong kizang thei pah ding uh hi.

#Lamka a i sanggamte, mi tamlo ahih hang, laipil leh siam a tamna hang pen laisimna ding mun hoih a omna hang ahi hi. Donbosco, St. Paul, Blue Star, Ebenezar cih bangin suakta taka sin theihna om a, a neite/vaisaite zong Zomi vive ahih manin naupangte lungsim suakta uh a, lai zong siam diak uh tawh kibang hi.

#Zato_inn khawng, sanginn khawng a siam lopipi, kisiamloh bawl lai a, i min khawng hong pulak duaiduaina mun, min pulak ciang a midangte in simmawhna tawh hong nuihsanna mun a sangkah pen nuam lo hi. Tua bang omlohna ah naupangte sangkahsak lehang, naupang, innkuan, pawlpi leh minam in zong phattuampih ding hi.

"Na bukmun khan inla,
na tenna puanbukte kizalsak in.
Cil bawl kei in.
Na khaute sausak inla,
na khetphimte khenkip in (Isa. 54:2)

I buuk mun khanin, i khetphimte khenkip leng hoih lo ding hiam?

-- T. Sawm Lian
09072019@daihna_cabin



SUNDAY SCHOOL TAWH KISAI NGAIHSUTNA

SUNDAY SCHOOL TAWH KISAI NGAIHSUTNA


Lai Siangtho in 'naupang' ahih kei leh 'tate' pen Pasian pana [hong] pai, go/gamh, pahtakman ciin gen hi. Deih luat man hiam, kiteen a nupa lupkhop mana piang mawk hi lo hi.

Jesu in 'naupang khat mawhna a bawlsak mi(pa) in nakpitakin gimna thuak hen' ci a, mawhna a bawlsak tua mi pen, a nuntak sangin a ngawngah an-gawina suang kikhih hen la, tuipi thuk sungah kipai leh ama adingin a hoih zawk ding thu gen hi.

Topa kiang pana kingah, Jesu in a it naupangte pen itpih ding leh ama deihna banga makaih ding pen ama nungzuite mawhpuak/vaipuak ahi hi.

Innsung a kepna tawh kisai thukhat in koih lehang, pawlpi sunga Naupang Sunday School tawh kisai i kalsuanpihzia pen hih sangin tawm khat thupibawlzaw deuh lehang deihhuai hi. Tua tawh kisai-in, kamkupna pawlkhat nei lehang...

#Naupang Labu pen a beina sawt mahmah ta hi napi, tuni ciang dong kikhenkik lo mawk pen lamdang hi! Vai kihawm lo maw, a kihawm kisem lo maw, sepna ding sum om lo maw... Sunday School lah beisak lo ding i hih manin tua dingin a sak ding uh la a kingaihsut hetloh pen dik het lo hi.

#Department tuamtuam a kikhen dan zong etphathuai leh kilawm hi. Khua tamzaw [hi dinga ka lamet] bangah Beginner pan Senior ciang om dingin department khatah naupang 3/4 kaan om thei lo a, tua bangin a kihawm dimdiam ding zong haksa ding hi. Naupang pawlcin deuhna leh pawlcinloh deuhna khuate kalsuankhop ding dan ngaihsuthuai hi.

Pawlpi inn tam, inn 300/400 khawngte in department 5/6 a a khen uh pen khennen kul lai ding a, tuate department khen bang a ei pawlpi, ZBC sungah department i khen sese pen a hoih mah hiam cih ngaihsuthuai hi.

Ei tawh kituak a department khen ding kisam hi. Naupang Khawmpi lah kinei zel, department kima kidemna lah bawl zel... Utloh leh siamloh man hi het loin khua pawlkhat in department kim a kihel ding naupang nei lo den keei uh a, a kihelna department sunsun ah zong mi 2/3 khawng bek a hi zel om uh hi. Leitung vai taka ngaihsut ding bel hi kei ven, (leitung thaman a thupipen loh hang) kidemna omsak veve hang a, (dept kimloh hang a) khatna la lo ding theihsa a paipai pen dik het lo hi.
Paidan khat laih lehang, niamkiatna a sa leh lauhna a nei om thei zel a, hikhin lo hi... Hih i gen bel ahih leh, ei pawlpi in kalsuandan khat, ei paidan, ei tawh kituak, ei zawhkhom i zon kisam lo hiam, cih ahi hi. Department 3 bangin kikhenin, naupang a pawlcinna deuhah department khat ah mi 30/40 khawng om mai hen la, naupang a pawlcinlohna ah zong department khatah mi 5 beek om thei leh, Sunday School kalsuanzia zong hih sang a hoihzaw diam ci ing.. Tua hi leh...

1.       "Sangsia ding kicing lo" ci a, a ut lopipi, a lawp het lo leh veina mahmah a nei lo sia dingin kiseh lo pah ding a, thusinsakna zong limcizaw kha ding hi.
2.      Sunday School kidem hun ciangin naupang pawlcinna leh pawlcinlohna ah kilamdan luatna om lo ding a, khua tuamtuam in tu sangin tha ngahzaw thei ding hi.
3.      Department teng ah tha a kipiatuah ding hong om ding a, naupangte thawlawpzaw deuh mai thei uh hi.
4.       
#Thusinbu zong, naupangte department thum ah khen lehang, department khatah kum thum hiam kum li hiam ta sin le uh, Sunday School kum tampi mah (kum 9/12) kah ding uh a, kum 6 in kah le uh kum 14/16 kiim ciang zo ding uh hi. Tua hi leh, naupang pawlcinloh deuhna leh pawlcin zawkna a naupangte a thusin uh leh sin hun uh kibang veve ding hi.

#Sunday School Khawmpi zong sangkhak lai hi thei leh hoih ding hi. A sangkhak sung a hi lian kei zong sangkah a kipat taktak ma bang hi leh, hih sangin thu le la sinna hun tam neizaw uh leh a kidemna uh siamzaw kha ding uh a, mangngilh pah lo zaw deuh mai thei uh hi (Academic session a kilaih ciang bel thutuam..)

#Kidemna ding thu leh late zong kihawmkhia pah thei zel hen la, damdamin sauveipi sung sinin, siam mahmah le uh, a thusin uh siamin theician ding uh a, manphazaw mai thei hi.

Craft M. Pentz in, "Tate pen vantunggam tunpih theih i neihsunte ahi uh hi," ci hi. Inn leh lo, sum le pai, mawtaw leh pilna-siamnate vangam ah i lutpih theih ding om lo a, tate/naupangte pen i lutpih theih ding ahih manin, amau adingin sep theih bangbangah nakpi taka hanciam kisam hi.

Tua dingin puah, bawlphat, paihkhiat, kaihkhop, zoptoh kisam om ding hi... Ngaihsuthuai lo hiam?


May 20, 2019

EI KUA? (WHO WE ARE?)


EI KUA? (WHO WE ARE?)


‘Ei kua?’ cih a thulu na sim ciangin dawnna bangzah na lungsimah hong kilang hiam? Hih dotna pen tuciang dong a kibuaipihden, dawnna kician meel lo tawh a kihial bawl zel thu khat leh mailamah zong dotna thupi khat hiden ding hi. Bang hang hiam cih leh a kisapna kitheician to semsem hi.

Pasian teltuam minam Israelte in, ‘kua hi uh a, bang sem ding a, bang ci bangin nungta ding’ cih a kanloh uh a, a phawkloh hun uh, milim leh pasian tuamtuam bia-in, Pasian a phawkloh hun, ‘amau kua hi hiam’ cih a kitheihloh hun a buaina a tuakna thu hiam;

Pawlpi (church) kici, Jesu Khris hotkhiatna thu, lungdamna thu um a, sang a, Jesu Khris pen ama Honpa leh Topa a sang mite omkhopna, bang hiam kipawlna maimai bang hi lo a, kua hiam thalawpna lel hang a kipawlkhawm maimai ahihlohna leh;

Mihing thahatna, neih le lam, sum le paite, za leh leitung minthanna hang a kiletsakna hiam, thuneihna zat gawpna ding mun hi lo, Jesu sung a pumkhat, Ama sisan leh pumpi a tatkhiat mite omkhopna ahihna hang a leitung muhna pana mi genthei leh tagah, mi hau leh mi lian, mi khempeuh in kipumkhat a Topa gam ading a nasepkhopna ahihna leh, tua bang sem ding a sawlna a ngah mite omkhopna pen ‘pawlpi’ (church) kici ahihna ka gennop masak hi lo hi.

Tua teng, pawlpi khata om ciang a theih ding bulpi teng pen i ngaihsut khak kei a, kipawlna pawlkhat ‘maimai’ dana i ngaihsut khak a, ei zong kipawlna pawlkhat a mi ‘maimai’ khat dan a i kituat khak leh, pawlpi a kiphuhna hang leh a sep ding tak sem kha loin, thugina lo teng peuh tawh kibuai zawsop thei hi.

Pawlpi sunga khangnote kalsuanna-ah, ‘ei kua?’ cih pen ngaihsut a kisam mahmah thu ahi hi. Tuhun i kim i pam, leitung mun tuamtuam a om mite gamtat-luhek, nek le dawn, nasep, biakpiakzia nangawn, mun le mun a om mah bang a kimu, kiza, kithei, leh pawlkhat bang a kizat theih pahna leitungah teeng mawk i hih manin, ‘ei kua?’ cih pen ngaihsut hong kisamzaw semsem tawh kibang hi.

Mi nasepzia hoih, kalsuanzia hoih, gamtatzia hoihte mu a, kisin, zui leh a zang siam, tuate tungtawna mimal leh kipawlna khatpeuh a khantoh leh, tua bang mite mihampha hi mai hi. Cihnopna-ah, leitungah mi tuamtuam i omkhopna hang pen bang hiam kihuh, kihilh, kiciing (copy), kiphattuampih thei ding a omkhawm i hi hi. A kisin nuam lo, mi a huh nuam lo, na hoih zong a sem nuam tuan lo, leh mite phattuamna ding lamsang a ngaihsun het lo mi pen leitungah mi nasia lua hi khol lo kha ding hi.

A lang lamah i gensa bangin, ‘ei kua?’ cih ngaihsun lo a, ut teng sep sawm a, mi kalsuanzia hoih a sak bangbang a om sawm mawk pen piang thei lo zel hi. Khangno sung diakah, kithadahsakna lam hi loin, ei phak ciang, i pilna leh siamna, i neih leh lam, a milip mahmah in a cit ciang khata kalsuan dan, khantoh sawmzia theih leh ngaihsut kisam mahmah hi.

Tua i cih ciangin, Pasian muan loin, pilna siamna hiam, neih le lam hiam, mipi tamna hiam suang a kalsuan ding cihna hi tuan lo zel hi.

Tuipigal langkhat lamah pawlpi hun sawtpi ana kalsuansate leh, sum le pai hau mahmahte kalsuandan i muh, i theih, leh i zak bang a kalsuannopna lungsim lian mahmah mawk hi. Biakpiakna leh kalsuanzia tuamtuam nisimin i kiim i kiangah muh leh zak theihin om a, tua bang teekteek a Pasian phat nopna/utna lungsim bang pawlpi leh khangno sungah om thei mawk hi.

Guiter hoih kician khat zong a nei zo lote in tuipi gal a hunbit a kisin ngekngek, leitung mun tuamtuam a vak kawikawi pawlkhat biakpiakdan a Pasian biak i sawm mawk ciang hong buaihuai thei mahmah hi. Kum tampi a kisin ngekngek, nakpi taka Pasian tungah ki-ap a hunbup a kisinsin mite kalsuanzia bang leh, amaute gim le tawlna, haksatna theipih lo a, a gahkhiat uh bang a gahkhiat sawm a, tua bang pawlpi leh khangno sunga lametna in nakpi takin thadahna piangsak thei hi.

‘Ei kua?’ bang ci bang Pasian phatna ding vanzat i nei a, bangci bangin hanciamin, i hanciam zawh ciang neiin, mapha takin zang thei dingin i kisin a? Mi bat hiam, mite biakpiak bang sese a biakpiakna a omloh ciang nuam sa loin, thanemna peuhin i zang kha hiam?

Pawlpi sung a omkhawmte zong bangci bang mi i hi hiam? Midang, kim le pam, leh leitung mun tuamtuam a mite gamtatzia leh kalsuanzia tawh kiteh (compare) a, thanemna leh phun le ciakna a nei tampi ki-om thei hi. Mite gualnopna hiam, mite nasepna leh biakpiakna tawh kibang lo deuh a om mana ahoih lo lama bang hiam khat ngaihsutna, mi pha lo leh mi sang a niamzaw leh mi phalah dana kingaihsutna tampi om thei mawk hi.

Makaite lakah, mipite deihkhoplohna, hawmthawhna, tua bang lawmlawm a om… cihna ahi zongin, mipite lakah makaite hawmthawhna, muanlohna, hoihsaklohna, makaih siam lo leh sepdan thei lo hi a theihna pen kipawlna thanemna leh hatlohna a khangsak bulpi ahi hi. Tua pen ‘ei kua?’ cih i kitheihloh man ahi hi. Makai hoih, nungzui hoih cih pen makai leh nungzuite in ‘ei kua?’ cih kanin, ei sep ding hoih takin sem leng, kipawlna pen khantohloh phamawh hi. Khua, pawlpi, minam, gam sungah ‘ei kua?’ ‘bang sem ding?’ cih i theihloh manin kipumbuaigawp thei hi.

Biakpiakna sungah, ei – Khristian, hehpihna hang a hotkhiatna a ngah, tua tungtawna hong hehpih leh hong it Topa phatna sungah, mi sangin ei’ lungsim taktak tawh i phat ding kisamzaw hi. Ei hihna leh phak ciang theician lo a, tai tampi a kalsuan khin, gah tampi a gahkhiate delh sawm lo a, amau maiah pai i sawm ciang, tua bang dan hi thei vatvat lo ahih manin thadahna leh thanemna hong tun zawsop thei hi.

I biakinn, i vanzat, i septheih ciang, i member zah, i mun le mual, leh i hanciamna zahzah a kalsuanna pen theisiam sawm a, tua pan mainawt sawm a, citak taka i hih theihna tanah Pasian ading a hanciam kisam hi. Tua hi lo a, ei’ hih theihna leh Pasian hong makaihna bang ngaihsun lo a, midang peuh, mun dang gam dang-a a khangto mahmah sate kalsuanzia bekbek khawng mitsuan a, tua bang a pian theihloh ciang a thanemna zang mawk i hih leh a gah pen kuamah dangin lo lo ding a, eima tung mahah hong tung ding hi.

‘Ei kua?’ bang ciang sem thei dingin Pasian in hong koih, i tunna ciang bang, bang ci bangin khangto lai ding, bangci bangin Pasian gam adingin ama deih biakna taktak pumpi mahmah hing tang a kipia a, ama adingin kisiangthosak ding, cih pen ngaihsut den ding hizaw hi.

Pasian in bang sem dingin hong deih? Bang ci bang siamna hong pia a, bangci bang dinmun ah hong koih hiam? Tua panin bangci bangin khantoh theihna ding lampi hong honsak hiam? cih pen ‘eima hihna’ kitheihna panin kithei-in, tuate tungtawnin mainawtna ding zong kitheisiam pan ding hi. Tua bang i theih kei leh, i mimal nuntakna, innkuan, pawlpi, leh vai khatpeuhah lungkia leh thanemin, nuntakna manpha het lo hi a kitheiin, nuntakna cimtakhuai mahmah thei hi.

Pawlpi sunga khangnote, Khris sisan a tatkhiat, Pasian in ama thupina a pulak ding leh, hih leitung khuamial laka vaak a tangkhia ding a hong sap leh lamet i hi a, mi mawkmawk hi loin, i omna pawlpi zong pawlpi mawkmawk hi lo, Jesu in a sisan tawh a tatkhiat mite ading-a a phuh pawlpi ahi hi. Tua pawlpi tungtawnin, Jesu in hong kam vaikhakna/sawlna a lawhcingsak ding a kipawlna thupi khata om i hi hi. Mite neih le lam hiam, thupina lam hiam hi loin, Jesu mitsuan a, ‘ei kua’ cih ngaihsun a, i hihna (identity) – Khris sisan a tatkhiatsa i hihna tungtawna Pasian min thangsak ding khangno i hihna mangngilh loin, i hihna kitheihna tungtawna mawinawt zel dingin Pasian in thupha hong pia ta hen.


T. Sawm Lian
28.8.2017
(Lanva CBA Souvenir adinga gelh)