Thuthak (News)

Wednesday, October 26, 2016

LAI SIM MANPHATNA



LAI SIM MANPHATNA




Thupatna
‘Lai sim’ i cih ciangin sanginn a laisimna leh sanginn pua lama laisimna ciin lompi nihin kikhen thei ding hi. Sanginn a laisimna leh a pua lama laisimna ah zong lunggulh, lamet, theihnop, simnop leh simzia banah, a lai mahmah zong thuthak, thului, tangthu-tuanthu, simleivai, sumbawlna, tangthu phuahtawm, adgte. cih bangin a nam tuamtuam om sawnsawn lai ding hi. Tuate tampi suut ka sawm kei a, hih thului ‘Lai sim manphatna’ cih sungah sanginn pua lama laisimna lam, mi khempeuh a huam thei dingin’ , ‘Lai i cih tawh kisai, a kisim thei lai leh laibu hoih leh hoih lo, laibu hoih sim a manphatna leh gentehna pawlkhat tawh lai sim manphatna kikum leng ka ci hi.

Lai I Cih Bang?
                Zomite in ‘lai’ i cih ziau pen Mikang kama ‘written literature’ a cih uh tawh kibang dingin ka ngaihsun hi. Lai cih kammal a kizat nak leh a gen lam sangin a gelh lam mah a gennop hi leh kilawm hi. Lai kici pen (a kigelh) thu leh la ciin kikhen thei ding a, ‘thu’ leh ‘la’ sungah a hiang tampi in kikhensuk diudeu hi. Ahi zongin tuate pen i gennop hi masa lo a, thu ahi a, la ahi zongin, sim theih ding a kigelhkia pen i gennop leh, lai sim i cih ciangin tua a kigelhkhia thu leh late i gennop ahi cih thei masa leng hoih ding hi. Tua lai kici pen, laimalbulte (alphabets) khiatna (meaning) nei ding a kilem, deihna leh tupna khatpeuh nei a kilemkhawm a kigelhkhia ahi hi. Cihnopna ah lai kici pen thu hiin la hita leh, a phuak/gelhte in a simte tungah pulaknop, hilhnop, theisaknop, sinsak leh lamlahnop a neihte uh a kigelhna ahi hi.

Lai Sim Ding Hoih leh Hoih Lo
                Lai kici, thu leh late pen a hoih leh hoih lo om hi. A gelhte in a simte tungah theihsaknop, hilhnop, sinsaknop, pulaknop, leh lahkhiatnop nei a gen, a sak, a gelhkhiat uh ahi hi. Tua bang kawmkalah, tua a gelhte in a tup leh ngiim uh pen a simte adingin hoih mah hiam, cih pen ngaihsut ding thupi a, nisim nuntakna, laisimna, sumbawlna, upna, nasep tuamtuam a buaisak leh a nawngkaisak thei thu zong om veve hi. Lai kigelh pawlkhat bang gam leh minam adingin a hoih lo ahih manin kumpite in mipite khut sung a tunlohna dingin vaihawm thei uh a, a laibu zuakkhia thei lo ding khawng, website et theihloh ding khawngin dal (ban/block) bang zong nei zel uh hi. 
                Leitung mihingte lakah Pasian a umlote nangawn in zong up khat, ‘Pasian om lo hi’ cih upna nei uh hi. Tua bang mite in zong lai sim theih ding tampi gelh uh a, tua tawh mi zawh sawm mahmah uh hi. Satanpawlte (Satanics) nangawnin zong amau laibu tuam nei uh a, tua a sim kha mite tua laibu tawh zawh sawm uh hi. Tua bang leitungah teeng mawk i hih manin i kiim i kiangah lai sim ding a hoih leh hoih lo in hong ngak ziahzuah hi. Tua bang lakah, a diakin thu-ummite (Khristiante) pilvanhuai mahmah hi. Lai gelh leh laibu hoih lo simna hangin upna dik lo, upna maan lo a nei, Lai Siangtho tawh a kituak lo leh thudik-thumaan pan pial mi tampi om ta hi. Tua ahih manin, lai sim manphatna i gen laitakin, laibu hoih sim manpha ahi cih i genna hi a, lai hoih lo, laibu hoih lo sim ding a kihanthawn hi zenzen lo hi hang.
Kumpi Solomon in, laibu bawl ding hanthotna thu a genkhit ciangin, “lai tam sim luatna in pumpi gimsak hi” ciin gen hi (Thna 12:12). Hih laiah bang hangin kumpi Solomon in laibu bawl, lai gelh a hoihna gen napi a lai tam sim luat pen pumpi gimsak hi, ci hiam, cih pen ngaihsuthuai hi. I gensa mah bangin lai simna in lungsim, ngaihsutna leh pumpi tungah na nakpi takin sem a, laibu hoih in a simte tungah zatkhiat ding pilna tampi guanin, laibu hoih lo simna in zong lungkhamna leh a hoih lo ngaihsutna hong guan thei ahih manin lai sim ding (a thu) a hoih lote zong sim gawpgawp lo dingin hong hanthawn hi kha ding hi. Lai tam sim limlim hoih a sa lo lam sangin, laibu hoih lo, i nuntakna hong buaisak leh lampi maan/dik pan hong pialsak thei ding, ngaihsutna hoih lo hong guan thei dingte sim lo dingin hong hanthawn hi leh kilawmzaw hi.

Lai Sim Manphatna
                Kum 2012 June kha a “Zolai Khantoh Nading” cih thului ka gelhna sungah, lai sim a manphatna leh lai sim a kisapzia bangzah hiam ka gelh hi. Tuate siksanin…
Khuai in paak leh khaite a bop ciangin ama tupna/sawmna hang hi het loin khaici/paakci (seeds) a piansak mah bangin, lai simna in pilna, thutheihna, leh ngaihsutna zaizaw tawh kithuah pilna hawmzak a, a simte lamet zah sanga tamzaw pilna guan hi. Lai, sim theih ding a kibawl/kigelh sungah leitung pilna-siamna, thu laigil, mite tuah thute pan sin theih ding pilna, leh thu manpha khempeuh omkhin hi. Tua pen nak tel lua mahmah ahih min kum 130 BC kiim a mipil Mascus Tulius Cicero in, “Laibu omlohna khaan (room) pen kha (soul) a nei lo pumpi bang bek hi” ci zen hi. 
Lai simna in mihaite pilsakin, a gilo mite bawlhoih a, mi hoihte a hoihzawk sem nadingin makaih-in, lungsim suakta sakin ngaihsutna thak hong guan thei hi. Ei leh ei kitheihtelna, mite nuntakzia theihna, mite ngaihsutna leh mite pilna thu theihna, gamvai, minam vai, sumzon-paizonna, tangthu-tuanthu, leh Pasian thu nangawn ei guakin i theihloh ding tampi lai simna tungtawnin theihna kingah thei hi. Lai tam a simte in tam a sim semsem uh leh a manphatna thei semsem uh a, a tamzaw sem simin tua in pilna pia thuahthuah hi. Tua thu a theician American mipil leh minthang Thomas Jefferson in, “Laibu om loin nungta thei ke’ng” ci zawzen hi. 
Mikangte in, “Leaders are the readers” cih khat nei uh hi. Makai hoih taktak dingin lai a simsimte, makai a sep khit ciang zong a simsim laite, pilna thu deih-a tua pilna thu a kigelhna lai tawh a kilawi ngei lo, khantohna leh leitung khuahun tawh a khangto khawm thei ding a lai a sim mite pen makai hoih a kigen hi hamtang uh hi. Tua banah, makaite makaih siamna ding pilna leh theihna, lungsim tangzai leh mite theihsiamna, mite thuzawhna ding leh a hun leh mun, a mi leh a gam tawh kituak a thudik leh thumaan tawh a kalsuan thei dingin lai simna mah pan makaite in pilna leh thutheihna ngah thei hi. Tua ahih manin nidang a lai sim ngei lo leh a kisapna a thei lo phial ahi zongin mi khatpeuh makai dinmun-a a din khak zenzen leh zong lai simin, mite a makaih theihna ding a hoihzaw lampi zong hamtang ding hi.
Lai simna tungtawnin pau le ham lamah khantohna kingah thei hi. Lai simna in theih ngeiloh kammal leh thuluazia kilawm hong theisak thei hi. Pau leh ham bang a kisin tawm vive, a siam khin om tuan lo mihingte kihi ahih manin ei pau mahmah tawh a kigelhte-ah zong theihbehlap ding tampi om a, minamdangte lai simna tungtawnin zong a tamzaw sem minamdang pau mahmah zong kitheihbeh hi.
Lai sim manphatna a theician mahmahte lakah Japante zong kihel kha ding hi. Siatna lianpipi-in a gam uh a nawknawk hangin leitungah a penpen gam hi thei mawk uh hi. Social media tungtawn ka muh lim (statue) khat, kibuukna-ah naupang neu khat leh laibu li(4) om pen, picing, thagol mahmah laibu khat(1) a tawi sang a gikzaw danin lai (sim) manphatna a lak thei ding bawl uh hi. A hilhcianna-ah, “A statue in Japan where your age isn’t the measure of wisdom, but rather the awareness and knowledge you have…” kici hi. Hici bang tawh kipan tah-in, pilna-siamna, thutheihna pen kum tawm leh tam thu hi khin lo ahihna theician uh ahih manin Japan mite in simsim, sinsin, semsem uh ahih manin a gam uh a khangto hi lel hi.

Lai in Mihing Lungsim A Zawhdan
                A manphatna a thu bek gengen leng pawlkhat adingin theisiam haksa thei ahih manin a kiciatzawk sem ding lametna tawh a manphatpih leh lai simna hang a phattuamna leh kikheelna om pawlkhat en dih ni.
America gama gamsung kidona, silate in suahtakna a ngahna ding a kidona lianpi (April 12, 1861 – May 9, 1865) a pianna hang lianpite lakah kum 1852 a Harriet Beecher Stowe in a gelh, “Uncle Tom’s Cabin” kici tangthu kihel hi, kici hi. “Harriet Beecher Stowe Center” kici website sunga thului khat, ‘Impact of Uncle Tom’s Cabin, Slavery, and the Civil War’ kici sungah, Abraham Lincoln in Harriet Beecher Stowe kiangah kum 1862 in, “‘So, you’re the little woman who wrote the book that started this great war’ ci hi” ciin kigelh hi. Tangthu phuaktawm maw a piang taktak cih a kithei lian lo hih Uncle Tom’s Cabin kici laibu leh American Civil War in kizopna lianpi nei mawk hi.
                Karl Marx (1818 – 1881) in a laibu gelh khat ‘Communist Bible’ a kici liang “Das Capital,” mi tampi in a lei zawhna ding ngimna tawh man tawmcik a kizuak pen mi tampi in lei-in sim uh a, tua laibu a simna uh hangin mi tampi in communist thu-upte zui uh a, tuhun ciang leitungah mi tampi in hih communist upna nei uh hi.
                Kum zalom 19 huna England gama mi haute in mi gentheite bawlsia a nitha/khasum tawm cikcik tawh nikhat in naikal 12 sung gim taka na a sepsakna uh a kikhawlsakna hang pen Charles Dicken in kum 1849-50 sunga a gelh, kum 1850 ciang-a a bu a kibawl, “David Copperfield” kici laibu, vaihawm makai (M.P) Charles Hawardte pawl in a simna uh pan hi, kici hi.
                Kum zalom 18 bei kuan a America mipite lungsim buai leh haksatna tuamtuam a nei lai ua a lungsim uh a hangsansak a, thahatna a pia, leh Great Britain ukna pana suahtakna ngah pah nopna, leh khantoh taktak nopna lungsim pen Thomas Paine in a gelh “Common Sense” hang hi kici hi. Hih laihawm (pamphlet) pen tua hun laia laihawm kihawmkhia tampen hi a, kum 1770’s bei kuan in copies 75,000 – 100,000 kihawmkhia hi, kici hi.
                England gama om, thu leh la lama mi siam William Shakespeare hangin Mikang kumpite in gam lianpi uk zo uh kici hi. College ka kah laiin ka siapa un a gen (a piang taktak maw, lai manphatna a genna cih ka theihcian lianloh) ka bil a mangmawh pen, “Khatvei London khualai a London papite kamkupna khatah, ‘India hauhna maw manpha William Shakespeare?’ ciin kamkum uh a, Shakespeare hang a India gam hauhna khempeuh nei thei uh ahihna thu tawh, Shakespeare manphazaw hi, ciin kamkum uh hi,” ci hi. Mikangte hizah a leitung uk a, gammial nasepna lam nangawnah zong a madawk mahmah minam ahihna uh pen lai lam a thupingaihsutna uh hang leh, lai simin pilna khuampi kip takin a lamna hang uh hi lel hi.
                Mizote hizah a Zosuante laka madawk-a a om theihna uh pen lai hang mah ahi hi. Kum 1940 kiim khawng a la phuak leh lai gelh siamte in, “Mizo hi hang i meel zong hoih” “Galkhat lamah pilna-siamna sinin kuan khia ni” “Zotlang gam nuam” “A hangsan Mizote, a phattuamngai (tlawmngai) Mizote…” ciin na gelhgelh, na sasa, na simsim uh a, tuhun ciang zong laibu bawlin, simsim uh ahih manin minam itna leh kalsuanzia ding kilawm thei zawdeuh uh a, minam itna leh kalsuanna khatpeuh pen Zosuante sungah zong a madawk in pang thei pah uh hi.
Kum 1856-1859 a tuhuna Mizoram sunga sim leh mal kidona pen la khat hang hi, kici a, a minthang vangvang French Revolution hong piankhiatnate laka zong Daniel Defoe in a gelh “Robinson Crusoe” kici laibu pan kipan French philosopher minthang Rousseaute pawl thu leh la in na mipi lungsim-ah na lianpi a sepna hang zong hi, ciin kigen hi.
Laibu leh thu tuamtuam genlohin Khristiante kingakna Lai Siangtho en pak lehang zong kitel mahmah hi. Lai Siangtho om kei hen la, kuama’n Lai Siangtho sim loin, Jesu, Nungzuipite, Sawltak Paul leh thu-um masate gen leh sep thute leh kalsuanzia pen sim ding om kei mawk leh, tuhun a Khristian kicite bang ciang i tung diam? Khristian kici napi in upna, kalsuanzia, Khristianna mahmah bangci bangin a kilamdang ding hiam? Laibu khat zang khawm, sim khawm sung panin zong hizah a ngaihsutna kibang lo piang thei ahih leh sim ding om lo ahih kei leh sim ngei vet kei lehang bang i suak zen tam?

Thukhupna
                Lai simna lamah Zomite i thanemna pen gen tam kul loin i theih ciat ahi hi. “Thanem hang” ciin mainawt sawm tuan lo, thahat sawm tuan lo i hih manin mi nungah kawi paipai hi hang. I laibu neihte sim taak lo maw, lai gelhte in mipite sim nop ding gelh lo; ahih kei leh gelh napi in mipite mahmahin sim nuam lo, a sim nuam tawm lua ahih manin gelh thanuam zo lo maw, sum tampi beiin laibu bawl pen supna hi lel ciin laibu bawl zo lo maw? cih bang zong dotna lianpi om thei ding hi. Laibu sim theih ding a bawl a om sunsun ciangin zong lei ding a tuat lo pawl, a lei sunsunte in zong hehpihna dana kingaihsun, maitang zahtak dan peuh a lei khawng hizawmah lai, a lei pawlkhatte in lah a sim mah uh diam, cih hi lai… Tuaci bang dinmun ah om i hih manin Kawlgam-Vaigama om Zomite pen Pasian thu hi-in, leitung thu hi leh i theihna pen dau zawdeuh pah tawh kibang a, i khuatang nuntakzia, i kampauzia, i khuahekzia leh i deih leh ngaihsutna pen lai a tamsimzaw mite tawh kilamdang zek pah hi. Lai a tam sim lo tata bang a kipilsak tata in pang zawmah lai!
Na manpha dangte mah bangin lai sim pen manpha lua mahmah ahih manin haksa hi. Ngaihsun mah ve, leitungah ‘manpha mah si e,’ na cih nate pen baih taka neih thei leh ngah theih hi khol lo ding hi. Lamdawt tawn a, thumaan lo leh thudik lo tawh kalsuan a neih/ngah theih bel om kha ven cin, ahi zong tua bangte pen kho lo ding hi. “Paulap i bawl leh bei hun nei ngei lo” cih bangin, cidamlohna, hun nei lo, lai sim ding om lo, ciamteh thei lo, ihmut suak pahpah, adgte. cih peuh paulap bawlbawl loin, a manpha mahmah lai simna ii manphatna thei-in, khantohna dingin lai sim a uk semsem leh, lai sim a lunglut ngiat minam i suak ding i kideihsak hi.


(Laibu Saal Pu, Cinpu Zomi’ cialna tawh hih thulu hoih mahmah siksanin hih thute hong kigelh ahi hi…)

~ T. Sawm Lian
Daihna Cabin || 22102016

Thursday, October 6, 2016

Lai Siangtho – Pasian Thu Bu



Lai Siangtho – Pasian Thu Bu


Tukum August leh September kha sungin Lai Siangtho tawh kisai thu tuamtuam hong tam mahmah a, mi pawlkhat in thusuak ngah in Lai Siangtho phum uh ahihna, pawlkhat in Thuciam Thak Hilhcianna sung a thu pawlkhat a deihlohna hang un tua Thuciam Thak Hilhcianna a halna uh, leh Lai Siangtho a teikhiatna sung a thumasa sungah a kizangzang, mi tampi in a zat uh Lai Siangtho pen dawi biate khutsuak leh thu tampi kipai, muan taak taktak lo ciin thu a gelhna hangin Upa orden ahihna panin a ordente in kum khat sung a khawlsakna uh facebook leh WhatsApp group tuamtuam panin kimu hi.

Hih Lai Siangtho a phumte, Thuciam Thak Hilhcianna a halte, leh nidang-a a zatzat sa Lai Siangtho pen muantaak taktak lo ahihna thu a gelh mite pen Khristian (kicite) mah ahih manun mi tampi lungsim lawng kha mahmah hi leh kilawm hi.

Lai Siangtho pen Pasian humop hi a, ama tung pana ama mite tungtawn a amah a zuite adinga hong piak ahi hi. Kamphatna hiam kamsiatna hang hiamin, a gelhte gelh taktak (autograph) pen kimu kha nawn loin, tua pana a kitei (copy), manuscripts kici pen tuhun a Khristiante kingakna ahi hi.

Tuhun a i Lai Siangtho neihte uh pen Lai Siangtho gelh mite gelh pana thu-um masate in a tei (copy) uh, tua pana kiteisawn ahi hi. Lai Siangtho a kigelhna masapen Hebru, Aramaic, leh Grik pau pana Grik hiam, Hebru hiam tawh a kitei, tua pana Latin pau hiam, English hiam tawh kilet (translate) hi a, a diakin i kiim i kianga Lai Siangtho i muhte pen a tamzaw English pana kilet kik hizaw mah hi.

Lai Siangtho a gelhte in a gelh hun laiin, tuhun danin laidal leh laikung a kicing zihziahin om lo hi. Hebru lai tawh a kigelhte bang lai-aw (vowel) bang koih se lo uh hi. Gentehna in TOPA kici pen YAHWEH hi a, nidang laia a gelhte in YHWH ci uh hi. Tua danin a gelh uh pen kamsang Ezrate pawl hun ciangin teithak uh a, Masoretes kicite hunah lai-aw hong koih pan uh hi. Tua ciang a kammal mahmah zong a kizom deudau in gelh zel uh hi. Gentehna in, ‘Godisnowhere’ cih danin gelh uh a, a gennop bang hiam cih pen theihkhialh baih mahmah ding hi. ‘God is nowhere’ maw ‘God is now here,’ cih bangin a thu paipih thei kei leng kiletkhial thei mahmah ding dan ahi hi.

Lai Siangtho phumna leh halna tawh kisai bel thusuak koikoi pan ahi zongin, Pasian’ Kha Siangtho diktak tung pan ahih ding tu ciang dong ka um thei nai kei, up theihna di dan lampi zong thei tuan keng… Pasian in a lamdang takin Lai Siangtho a kepbit zawkna khawng kithei zel a, a haltum sawm, a beisak sawm mite in beisak sawm mah leh bei cih thadah Lai Siangtho pen leitungah kizeel semsem ahihna thu kithei hi.

Lai Siangtho muantaak leh muantaak lo cih tawh kisai a thu om pen lunggaih dingin a kisam mahmah khat ahi hi. I gensa mah bangin a original copy pen om lo ahih manin a tei leh a letkhiate in mikim lungkimna dingin tei/let thei lo ding hi, amau zong mihing mah ahih manun. Hebru pan Grik, Grik pan Latin, Latin pan English hiam a kilet bang, ahih kei leh Hebru/Grik pan English a direct a kilet, tua pan a kilet kik cih bang dan hi tangpi ahih manin tuhun a buaina pawlkhat pen buailohna dingah kibuai hi leh kilawm zaw hi.

Pawlkhat in kum 1611 a kibawl King James Version (KJV) bek pen Lai Siangtho diktak hi, cih um cinten uh a, a nung ciang a hih Lai Siangtho pansan a kipuahpha Revised Version (1885), a puahkikna, Revised Standard Version (RSV-1952), a kipuahkikna New Revised Standard Version (NRSV – 1989) leh KJV mahmah bulphuh a New King James Version (NKJV-1989) bang zong Lai Siangtho a dausak, a dik/maan lo dana a ngaihsun mi tampi om mawk hi. Tuhun ciangin mi pawlkhat in Lai Siangtho a kigelhcilna bang-a a lian (chapter) leh a neu (verse) om lo a bawl sawm bang om hi. Tuate pen buailuatna ding om lo a, en zat nop i sak, a lian leh a neu a kikhen i zat nop leh zat zawk ding hi lel hi. A lian leh neu pen a original leh manuscriptte ah om lo a, kum zalom 13 sung a (Lai Siangtho a kigelh nunung pen gelh khit kum 1100 val ciang) thu-um masate a lian (chapter) a khen pan uh, a nung pek ciang a neu (verse) a khen kik uh ahi hi.

Thu-um masate in bawlsiatna tampi thuak in, Lai Siangtho bang zong beisak sawmin nakpi takin kumpi thahatna tawh a hanciamte lak pana suanghawm (cave) sung peuh ah a seelsim uh tuhun ciang kimukhia zel hi. Tua banah, kumpi Constantine hun pan Khristianna pen leitung biakna hong suak ciang library hoih pipi bawlin, tuate ah a manuscript kimu thei bangbang leh Grik leh Hebru pau tawh a bu a kibawl mahmah zong kikoih hi.

Lai Siangtho a original a omloh hang tua pana kitei ‘manuscripts’ pen tam lua mahmah hi. Tua manuscript tuamtuamte a kibat lohna za a khat le nih bek hi, ciin kigen hi. Tua manuscript tuamtuamte panin tehna tuamtuam zangin a dikpen ding pen Lai Siangtho lama nasemte in a kan uh leh a sittel pen uh ahi hi. Manuscript kimuthak leh a luite pansan a, nakpi taka a kancian khit uh ciang a masate tawh kibang lo deuh a, behlap zek leh paih zek a neih uh leh zong dik lo cih theihloh ding hi. A suakmasate pen a dik/maan tehna hi lo a, a dik (original) om nawn lo tawh kibang thei pen ding-a a teite in a bawl uh ahih manin en i saanpih leh saanpihloh thu hizaw ding hi.

Gentehna in kum 2016 ciang dong nidanglai thugelh a kimukhiat tamna pen khat ahi Qumran Cave a documents tuamtuam 800 valte bang kum 250 B.C leh A.D 68 kikala kigelh leh kitei hi a, kum 1947 a kimukhia kik pan (kum 1956 dong) ahi hi. Tuate lakah 200 val pen Lai Siangtho tawh kisai hi. Hih mun a kimukhiate panin thu-um masate nuntakzia, Lai Siangtho leh hilhcianna tuamtuam thu-um maste in a zatte uh kimu thei a, tuhun a Lai Siangtho teina leh lehkhiatna lamah manpha mahmah hi, kici hi.

Tua ahih manin version khat bek pen dikpen, cih theih melloh hong suak hi. Pau khat pana pau dang khat a leh (translate) hizawmah lai ahih manin a lette in hoih a sakdanpen in a leh uh hi a, mikim hoihsak leh lungkim khitna hi tuan lo ding hi. Nidang a kilette hi leh, tuhun a kilette pen kammal zatdan, leh thuluanzia zatdan pen a lette in dik leh hoih pen-a a ngaihsut uh ahih manin khat muhna a dik leh hoih mahmah pen a khat adingin hoih tuan lo thei hi. Tua hi a, kammal nih le khat kihelloh man hiam, kibehlap hang, leh kibatlohna hangin buaina ding om lo hi.  

Spiritual pride kici, kikhamitsak luatna, midang sang a lianzaw leh khial thei lo leh, mite sanga Kha tamzaw a ngah dana kitheihna pen tuhun Khristiante sunga buaina lianpi hong suak hi. Lungsim a hong suak peuhpeuh Kha Siangtho sawlna dana ngaihsutna, Lai Siangtho hong sinsakdan tawh a kituak hiam, cih lah kan se lo a gamta, dik/maan kisak luatna pen Khristiante adingin i maingat tohtoh ding haksatna hi leh kilawm a, Lai Siangtho tungtawn a hihte lak pan kikepsiam hong kisam mahmah leh kilawm hi.


~ T. Sawm Lian
Daihna Cabin || 2.10.2016