Thuthak (News)

Friday, November 18, 2011

MANIPUR GAM KHUALZINNA

Nung kum (2010) November kha in Zomite khuapi khat ahi Tedim khuapi-ah Cope Centennial Jubilee zangin ka pai a, tu kum (2011) in Pasian hehpihna tawh Zomite khuapi khat mah ahi Lamka, Manipur-ah “International Zolai Seminar” leh “CBA Golden Jubilee Celebration” zang thei ka hih manin hampha ka kisa hi. Hih bang hun om ding cih thu ka theih panin pai ka ut mahmah a, ahih hangin sum haksatna hangin pai thei lo dinga ka kingahsut lai-in, Pasian amah leh amah hong kisikh-in, a mite zangin ka pai nading lampi hong bawlsak hi.

Champhai – Lamka
Seminar leh Jubilee Pawi zang dingin Sept. 26, 2011 in Champhai panin Rev. Suan Khan Thang leh Nu Ning Dim tawh sumo in Kawlkulh khua-ah, Aizawl pan a sumo tawh hong pai Upa J. Thawmte ngak dingin ka pai uh hi.
Kawlkulh khua panin khuamial kuan ciangin Lamka lam zuanin pai-in, N.E Khawdungsei khua-ah giakin, a zingsang ciang N. E Khawdungsei pan dingkhia kik leuleu-in, muhnopsak man hi het loin JCB in lampi a tawh naikal thum sung bang ka etna uh, leh tungbaih nuam sia lua lamdawt ka zuihna uh-ah ka kizuihpih uh mawtaw khat a siatna hanga tawlkhat sung ka khawlna uh lo buang, buaina om loin Sept. 28, 2011 nai 2:00A.M in Lamka khuapi ka tung uh hi.
Lamka khuapi khuavak kuanin kitung ahih manin CBA in zin tun nadinga hong sehsak uah tung pah loin, Upa T. S Zamungte inn ah tua zingsang ka kinga phot uh hi. Zingsang ciangin Pawlpi makai pawlkhat hong pai pah uh a, zin tun nadinga hong sehsak uh Upa Pau Za Cinte in ama car thak tawh amau’ inn lamah hong paipihin, zing an nek khit ciang CBA Central Church biakinn-ah Zolai Seminar nei dingin ka paipah uh hi.

International Zolai Seminar
Upa Khampu Hatzaw, Chairman, CBLB in Zomi Christian Literature Society, Zomi Baptist Literature Board leh Chin Baptist Literature Board, Joint Seminar makai a, 9:30 A.M in Rev. Dr. Sut Khan Thang in a honna a neih khit ciang, Rev. Suan Khan Thang in “Kampau lehzia ding” cih thulu hong sinpih a, tua khit ciangin Upa H. Pau Za Cin in “Lai gelhzia leh la phuakzia” cih tawh kisai hong sinpih-in, niangtui dawnna a kineih khit ciangin a hun thumna-ah Rev. Job Thawngno’ thugelh “Lai mah tawh na sem ni” cih sinna Dr. Rev. Enn Za Sian makaihna tawh kinei hi. Thusinna hong neihpih dinga kiseh Rev. Lian Khen Pau leh Upa Dal Sian Paute hong kihel theihloh uh poi kisa mahmah a, ahih hangin hun manpha takin kizang thei hi. Thusinna a kineih khit ciangin Dr. S. Neng Ngaih Lian’ makaihna tawh Zolai tawh kisai genkhopna kinei hi.

Seminar zatna hun pan theihhuai thu pawlkhat :

Rev. Suan Khan Thang – Kampau lehkhiatzia :
  1. Pau lehkhiat hoihte-ah a kammal kim (accurate) ding, a lehkhiatnate’ pau luanzia tawh kibang (natural) ding hi.
  2. Pau i lehkhiat/teikhiat ciangin a simte/a ngaikhiate (listeners/ readers) en kawmin lehkhiat ding.
  3. Minam dangte in zong a lehkhiatlohte (technical terms) ahi bangbangin i minamte sim theih dingin bawl (transliterate) ding hi.
  4. Ei’ paua i neihloh mi’ pau i zatpihte, eimi seh thum suah seh nih (75%) in a theihsiam leh, ei’pau a suak hi.
  5. Zomite a mawlpen nangawnin a sim theih dingin Lai Siangtho sunga minte bawl ding thupi hi.
  6.  Pau khat zangkhawm i hih buang leh, i biakna laibupi sunga minte ciangciang buang a lawhkhiatdan kibangsak lehang kilawm hi.

Upa Pau Za Cin – Lai gelhzia leh la phuakzia :
  1. Thu gelh limlim ciangin a thulu pen laimal golte (capital letters) in gelh ding. Mi lungsim ala thei thulu zat siam hoih hi.
  2. Laibu i bawl ding ciangin a sungah thulu tuamtuam koih ding ahih leh a thulu ding theih masak ding, a point a khen ding.
  3. A bulpatna in mi lungsim a lak theih nadingin kammal kilawm zat ding.
  4. Thugelh sa pen ei bekin en loin, midang etsak hoih hi. Ei theihna bek suanloh ding.
  5. Thu gelh ding i hi a, la phuak ding i hi zongin Pasian tungah ki-ap masa ding.

Dr. Rev. Enn Za Sian – Lai mah tawh na sem ni (Rev. Job Thawngno’ gelh) :
  1. Bang hangin lai tawh na sem ding : Topen a, sawtvei kimangpen hi. Lai in huang nei loin deidan nei lo hi. Hangsan hi. Manphapen hi.
  2. Koici sep ding : Laigelh kisinsin ding, thupi thupi lo ci masa loin gelhgelh phot ding. Siamna leh kivakna tawh kizui-in laitei, lailetkhia tampitak nei ding. A sim ding tawh tuat kholin bu tam, bu tawm geelkhol ding. A bu etlawmsak mahmah ding.
  3. Bawlzia ding : Computer tawh khen ding. Laimal khialhloh nadingin hanciam ding. Editor khat bek hisak lo mai ding. Bawl khatin bu tamlua bawlloh ding. Bawl kik theih dingin a soft copy kem ding. Sum zonna laibu suaksak lo ding. Deihsakna, ngentelna kilangsak ding.
  4. Lai tawh nasepna pen – thupipen, topen, zaipen, lawhcingpen hi.

Dr. S. Neng Ngaih Lian – Genkhopna panin :
  1. Mai lamah ZCLS, ZBLB & CBLB in Joint Zolai Seminar neih kik ding kilungulh a, a vaisai dingin ZCLS, ZBLB & CBLB Secretaryte tavuan ki-ap hi.
  2. Tedim Labu leh Tedim Lai Siangtho sunga minte (proper names) kibang dingin ZCLS in bawl thei leh.
  3. ZCLS in Lai Siangtho a khet ciangin India a kikhente a man tawmzaw ahih manin, India gamah khensak thei le uh hoih ding hi.
Nitak lam 4:00 ciangin Upa Go Khan Pau, Vice Chairman, CBLB in lungdamkohna a neih khit ciang, CBA Central Church Pastor Palet Thuomngell in hun khakna leh lungdamkoh thungetna nei hi. 

Jubilee kipan
Sept. 30, 2011 zan ciangin Tedim Chin Cultural Club hall, Lanva ah CBA Golden Jubilee pawi kipan hi. Rev. Lian Khen Pau, Exe. Secy., ZCLS in pawi honna hun zang a, Golden Jubilee Souvenir khahkhiatna Rev. Suan Khan Thang, Exe. Secy., ZBC in nei-in, Rev. Dr. J. M Ngul Khan Pau in, “Ikhabod panin Ebenezer” cih thulu tawh Pasian thuhilhna hun zang hi.
October 1, 2011 zingsang nai 6 panin CBA – E.C members, ZBC pana paite, Rev. Dr. J. M Ngul Khan Pau leh Rev. Lian Khen Paute tawh CBA Meeting hallah holimna leh niangtui dawn khopna kinei hi.
10:00 ciangin Rev. Dr. J. M Paupu in Jubilee mualsuang honna leh aapna hun zang a, pawlpi phutte leh pawlpi sunga panmun len masapente tungah pahtawina leh makai hong nusia sate sunna hun Dr. Rev. Enn Za Sian, E. S., CBA in zang hi. CBA phutcilte laka damlai omsun Upa Gin Za Kap makaihna tawh a kisehtuam mi 50 in Jubilee Daak sat uh a, Upa Gin Za Kap in thutom genna hun zang hi.
11:30 ciangin hun khat kipan kik leuleu a, Rev. Dr. J. M Paupu in “Jubilee Kum” cih thulu tawh mipi kha ann hong vaak hi. Pahtawina leh lungdampihna tuamtuam piakna om a, ZBC in zong lungdampihna laipi kipia hi. 2:30 ciangin Jubilee pawi ann hall sungah kine a, mipi in nuamsa-in, kha lam hi taleh, sa lam hi taleh kitai mahmah hi.
Nitak lam 5:30 ciangin hun kipan kik leuleu a, Jubilee hun tawh kituak a la phuak kidemna leh thului gelh kidemna a letsong hawmna zong om hi. Rev. Dr. J.M Paupu in “Jesu Khris I Jubilee Hi” cih thulu siksanin mipi kha ann hong vak hi.
October 2, 2011 zingsang 6:00 in CBA Executive Secretary room ah CBLB memberte, Rev. Lian Khen Pau leh ZBC pana paite kamkumna kinei thei hi. Mai lamah sepkhopna hoihzaw neih hoih kisa a, kum khat in Zolai seminar /workshop khatvei neih zel ding kilunggulh hi.
Sun 10:00 ciangin biakpiakna hun kipan kik a, Rev. Dr. J.M Paupu in “Pasian Ukna Gam” cih thulu tawh mipi kha ann hong vaak hi. Biakpiakna a kiman khit sunnung lam 1:30 ciangin Tangnuam Christian Centre ah, hih mun le mual a pia Tangnuam hausa Pu L. Vum Za Kham Ngaihte phawkna leh lungdamna mualsuang Dr. Rev. Enn Za Sian in honna hun zang hi. Zan hunah Rev. Dr. Sut Khan Thang in mipi kha ann vaknalimci tak nei hi.

CBA ka muhdan
Rev. Job. Thawngno in CBA a muhdan hih bangin gen a, “Mimal tawm, mipil tam, minam itna nei, beh thupisak, lai siam tam, lai thupisak” ciin gen hi. Siapa genna banah, ke’n ka behlap nop-ah, kei’ muh pakna panin, “Khangnote in Pasian zahtakna nei, thumang-in a kithutuak, Upa makaite in neulua cih om lo, sep le bawl dinga a tung uah a kisuan bangbang zawh a sawm ngiatte hi uh a, Pasian ading a neihsa sum le pai, hun leh thatang a siit het lote omna mun hi” ciin ka ciamteh hi.
Pawi zat hun sungah, Moreh LBYF in Buh laak lam hong lah uh leh, Sinai Church member Tg. T. Muan Thang in ama laphuak siam taka hong sakna, leh ama makaihna tawh Sinai Church naupangte in choreography siam taka hong neihna uh muhnop mahmah a, laphuak kidemna, tonic solfa ah Tg. Thang Suan in khatna a ngahna leh, thului (article) gelh kidemna-ah Tg. Thang Biak Mung in khatna a ngahna ka ngaihsut ciangin khangnote in talent nei hoih mahmah hi cih ka mu hi. Tua banah, khangnote lakah, mun pawlkhat a, ann nek ding cianga a hoisuk a hoito, zuu kham ka mu kei a, zuu dawn sese lo a ann a ne ngam khangnote in lungsim hong lawngin, etteh taak ka sa mahmah hi.

Khua sung hawlna
Lamka khuaah ka taam sungin mun tampi ka pha uh a, Rev. Dr. Kamkhanthang, Pricipal, Grace Bible College in a mawtaw tawh Khuga Dam hong etpih hi. Siapa in a thugenna khatah, “Pasian thuphate ka ngaihsutsut ciangin, Pawlpite in khasum hong pia lo hi leh zong Pasian na sep taak hi” ci a, thupi ka sa mahmah hi.
Tua banah khua sunga mun thupi tuamtuamte lakah Sielmat Christian Higher Secondary School, Bethany Christian College, Blue Star Academy, St. Paul Institute, Lamka Bazar, Ngakik Waterfall, Grace Bible College, EBC Zumpi ka phak uh banah, Upa Pau Za Cin leh Upa T. S Zamung in amau mawtaw tawh khuapi hong hawlpih zel uh ahih manin nuam ka sa mahmah uh hi.
Upa Khampu Hatzaw, Upa Cin Za Do, Pa Lun Mang, Pa Neng Do Lian, Pastor Muanpi, Pa Thang Nang (Dr. S Neng Ngaih Lian’ pa)te innkuan in ann hong nekpih uh banah, nuam taka ka zintunna uh Upa Pau Za Cinte leh Upa T. S Zamungte innkuan kipiakna thupi-in lungdam mahmah hi.

Gelhloh theihloh
Manipur ka zinna hang ka ngaihsut ciangin, Mizogama ZBC a om leh Manipur gama CBA om manphatna ka phawk hi. CBYF Phatna leh biakna makai dinga kisehte in nuam takin, hun maan takin hong pan lianlian uh ahih manin etteh taak ka sa mahmah hi. Phatna leh biakna in biakpiakna nuamsak mahmah a, mipi thalawpsak mahmah hi. Ka zin tunna uh Upa Pau Za Cin pen thu le la-ah a kiva mahmah hi a, a laigelh pawlkhat Laisimbu (text book) ah a kisin om a, tua banah la ngaih mahmah, “Nu aw naupang neu ka hih lai-in, tawntung nuntakna thu hong hilh le cin…” cih la pen ama phuak hi a, hih la pen pau nam tuamtuam 20 val-in kitei ahihna thu zong ama tung panin ka thei hi. Pa Lun Mang in a mawtaw Speaker Rev. Dr. J. M Paupute nupa Lamka ah a taam sunguh a zatsakna, ZBC pana Pawi zang dinga paite zingte welcome-naah hong kiphawk khakloh hangin a pai ki-om sam ahihna, deihsakna tawh niangtui hong pia teiteite hanga khatveivei buaihuai ka sakna zong genloh theihloh thu hi. Tua banah laibu hong piate, sum le paai hong piate leh van tuamtuam hong piate tungah hih laigelh tungtawnin lungdam kong ko hi.

Ciakkikna
Sept. 5, 2011 in innkuan vai-in Moreh phak sawmin Lamka panin Upa T. S Zamungte’ mawtaw tawh ka dingkhia uh a, Pallel ciang tungin, escort lohin pai phal lo uh ahih manin kilehin Imphal khua sung ka hawl khit uh ciangin, Lamka ah ka ciah kik uh hi. Manipur gam pen ka khatvei paina ahih manin, a manpha thu tampi ka mukhia a, thei tuak tampi ka theihbeh hi. Oct., 7, 2011 in Lamka panin Champhai lam zuanin ka dingkhia kik leuleu uh a, Oct., 8, 2011 in cidam takin Champhai ka tung kik uh hi. Ci ta dihdih leng, Manipur gamah bel zasan (kawlsiing) thak taktak ei!!!