Thuthak (News)

Monday, November 26, 2018

PATHIAN THLARAU THIANGHLIM

PATHIAN THLARAU THIANGHLIM
(Efesi 5:18)

“Tin, uain ruin awm suh u, chumiah chuan insum lohna a awm si a; Thlarauva khat in awm zawk rawh u”

Thlarau Thianghlim chu tunge a nih; eng nge a thawh a, engtiangin nge hna a thawh tithe, thlaraumi kan ngaihdan pawh a thuhmun lo viau a. Johana chuan, (1 Johana 4:1,2), “Duh takte u, tharau nazawng ring suh u; amah erawhchu, thlaraute chu Pathian laka mi an ni nge ni lo fiah rawh u….” a lo ti a, “thlarau, Isua Krista tisaah a lo chang tih tan chu Pathian laka mi,” tiin a sawi bawk a. Zanin a kan sawi tur thlarau chu, chu Thlarau, Pathian Thlarau Thianghlim or Thlarau Thianghlim Pathian awmzia leh nihna chu a ni.
 
# Representations of the Holy Spirit – clothing (Lk 24:49); dove – ‘like a dove’ (Mat 3:16), ‘like a dove’ (Mark 1:10), ‘in bodily form like a dove’ (Lk 3:22), ‘beheld the Spirit descending as a dove’ (John 1:32); pledge (2 Kor 1:22); fire (Acts 2:3); seal (2 Kor 1:22; Efe 1:13; 4:30); water (John 7:37-39); wind (John 3:8), etc.

I.     Context of the passage
Efesi bu hi thenkhat chuan then hnih – doctrinal (c.1–3) leh practical (c.4–6) in an then a, practical section bik pawh hi – mimal (4:1-5:21), chhungkua (5:22-6:9) leh kohhran/ringtute nundan tur (6:10-20) ang in an then a.
Tirhkoh Pawla chuan he kan Bible innghahna ah hian, thil inang lo pahnih – zu leh Thlarau a sawi a. Pakhat ruihtheih a ni a, pakhat zawk chu khah theih a ni tih chiang takin a sawi bawk a.
                1 Korin 6:9-10 chhung a Pathian ram lut lo tur a sawite zing a pakhat chu zu ruih hmangte an ni a, Galati 5:19-21 ah chuan tisa thiltihte tih a ziah zing ah pawh zu ruihna te, zu hmun hlimna te, tih kan hmu bawk a.
                A lehlamah Galatia 5:16 ah chuan, “…Thlarauvah awm rawh u; tichuan tisa chakna chu in zawm dawn lo nia” tiin thil pahnih, kan nun kaihruai thei hlauhawmna leh pawimawhna min zirtir bakah, thlarau rah a sawi bawk (Gal. 5:22,23)

II.     Engvangin nge Thlarau a awm a ngaih/ Engvang a pek nge kan nih?
Mihring te hi chak lo tak tak kan ni a, kan chak lohna hrechiangtu ber chu Pathian a ni. Chaklohna a vangin thlemna ka do zo lova, mi hmasa Adama hun lai atangin chaklohna chuan min bawhchhiat tir fo thin.
Lal Isua pawhin a hrechiang khawp a. Khawvel a chhuahsan hun ah Pa Pathian hnenah Thlamuantu, a ama hnungzuitute hnena chatuana awm tur a dilsak tur thu a sawi a (John 15:16), chu Thlamuantu, Thlarau Thianghlim Pa in ama hminga a tirh tur chuan – engkim a zirtir tur thu leh, an hnena a sawi zawng zawng pawh a hriatchhuah tir leh tur thu a sawi bawk a (v. 26), chu Thlarau Thianghlim chuan amah [Isua] thu a hriattir tur thu a sawi bawk (15:26).
Kan chak lo, ka fel lo, kan dik lo, zirtir kan ngai a, thlamuantu kan mamawh. Chu chu hriain, Isua’n, Pa hnenah ama hmingin min dilsak a, Pentecost ni ah Thlarau Thanghlim chu amah zuitute chungah pekin a lo awm ta a ni. Kan fel vang, ka fin vang, kan hriat vang leh kan chak vang a min pe a ni lova; min feltir tu tur, min tichak a min thlamuantu tur, leh zirtir kan ngaih a vang a pek kan ni; inchhuanna tur a awm lo e.

III.   Trinity chungchanga zirtirna dik lo
Thlarau Thianghlim thu emaw, Pathian pakhat a minung pathum thu emaw kan sawi hian zirtirna dik lo thenkhat rilru ah a lo lang nghal thin a, chung zing a tlemte han tarlang hmasa i la a tha awm e. Mi thenkhat chuan Fapa – Isua Krista hi, chatuan mi a nihna (eternity) an pawm lova; thenkhat chuan Pathian pakhat a nihna leh minung pathum a nihna pawm lovin, Pathian pathum angin an zirtir bawk a. Thenkhat ve thung chuan minung pathum, nihna thuhmun pawm lovin, a hnathawh a zir a inti danglamta niin an sawi bawk a; Thlarau Thianghlim, Pathian a nihna leh minung (person) a nihna pawm lovin, thiltihtheihna (power) emaw, mihnehtheihna (influence) ang a ring an awm bawk.
Amah erawh chu, vawiin a kan sawi Thlarau Thianghlim chu – chatuan a ta Pa leh Fapa nen a awm ho, lianzawk leh tezawk awm lo, Pa leh Fapa nena pumkhat tlat a ni, tih theihnghilh lo i la a tha ang e.

IV.    Thlarau Thianghlim chu tunge a nih……
Kan sawi tak ang khan, mi thenkhat chuan Thlarau Thianghlim chu thiltihtheihna (power) leh mi hnehtheihna (influence) niin an zirtir a, amah erawh chu Thalaru Thianghlim chu Pa leh Fapa ang a – minung (person), Pa leh Fapa ang a Pathian dik tak leh Pa leh Fapa nena pumkhat tlat a ni.

1.   Thlarau Thianghlim
Greek tawng chuan Thlarau [Thianghlim] hi pneuma tih a ni a, neuter gender a ni. Grammar dan ah chuan, noun [pneuma] leh pronoun chu gender inang tur a ni a. Amah erawh chu Bible ziaktute chuan chu dan chu zui lovin, noun zuitu pronoun ah chuan Thlarau Thianghlim sawinan mipa [masculine gender] an hmang daih mai a ni.
                John 15:26; 16:13, 14 – noun – pneuma (neuter), DPro. –  ekeinos (he, masculine). Mi thenkhat chuan ‘neuter gender’ hman a nih avang hian minung a nihna an pawm lo thin a, amah erawh chu kan sawi tak ang khan, Bible ziaktute chuan grammar kaldan dik si lo, theology a dik si in an ziak a, Pathian ropuina thukzia lantirna ah ka ngai.
                Hla siamtu pakhat chuan, “Lal hma ah kei ka lan hun chuan, min hriat ang hian ka la hria ang” a lo ti a, Pathian pakhat a minung pathum awm ang a function tumah an awmloh avangin hrilhfiah pawh a harsa reng a, hrilhfiah tum luat vang a Bible zirtirna pel a hrilhfiah an awm thin bawk. Chuvang chuan, Bible in min zirtirna leh kan hriat tawk tura Bible kaltlang a min pek angina Thlarau Thianghlim nihna sawi kan tum dawn a ni.

2.   Thlarau Thianghlim chu Pa leh Fapa ang a ‘Minung’ (person) a ni
                Minungnihna (personality) hi hriatna/finna (intellect/knowledge), thinlung a veidan, thinglung deh dan (emotions) leh duhthlan theihna (will) neihna angin awlsam takin an sawi a. Chung zawng zawng chu Thlarau Thianghlim ah a awm kik vek a ni.
Intellect/knowledge – 1 Kor. 2:10, 11 Thlarau chuan engkim a chhuichuak,
Pathian thute chu Thlarau chauhin a hria (v. 11) mihing thu mihring in
                Feelings/emotions – tihlungngaih theih a ni (Efe. 4:30, influence cannot)
Will – [thlarau thilpek] mitin hnenah ‘a’ duh ang zela sem theuhvin a thawk thin (1 Kor 12:11), Kristiante an hnathawhna ah a hruai (Tirh 16:6-11).
1)   His works confirm His personality
-      Thutak zawng zawng ah a hruailut ang che u; ama phuahchawpin thu a sawi dawn si lo, thu a dawn a piang chu a hrilh zawk ang, thil lo thleng turte pawh a hriattir ang che u (He guide us into truth by hearing, speaking and showing – John 16:13)
-      Thlamuantu (Thlarau Thianghlimm) chuan engkim a zirtir ang che u a, in hnena ka sawi zawng zawng a hriatchhuah tir leh ang che u (HS will teach the disciples as Jesus did and confirms Christ’s teaching – John 14:16, 26)
-      A ni chuan sual thu ah te, rorel thuah te, khawvel an thiamloh a hriattir ang (He will convict the world of sin, and of righteousness, and of judgement – John 16:8)
-      Rah a chhuah thin: hmangaihna, hlimna, remna, dawhtheihna, ngilneihna, thatna, rinawmna, thuhnuairawlhna, insumtheihna… (Gal. 5:22, 23)
-      Thlarau chuan kan chak lohnaahte min pui thin a…. Thlarau chuan min tawngtaisak thin (He intercedes – Rom 8:26). Method of prayer:
o     Ka hmingin eng pawh in dil a piang chu ka ti zel ang…(John 14:13, 14)
o     Nangnin min thlang lo, keiman ka thlang zawk che u a, va rah tur leh a rah awm reng turin ka ruat bawk a che u; ka hming a Pa hnena in dil a piang a pekna tur che u (John 15:16)
o     …Tiktak meuhvin, tihtak meuhvin ka hrilh a che u, Pa hnenah eng pawh in dil chuan, keima hmingin a pe ang che u (John 16:23)
o     Kan Lalpa Isua Krista hmingin, Pathian, Pa ngei hnenah chuan engkim chungah lawmthu hril fo rawh u (Efe. 5:20)
o     Eng pawh a duhzawng ang a kan dil apiang min ngaihthlaksak tih kan hriat chuan, a hnena ka thil dil chu kan hmu tawh tih kan hria a ni (1 John 5:14)
2)  His position confirms His personality
-      Anani, Thlarau Thianghlim bum tur leh ram man a then zep turin engati nge Setanan i thinlung a tihkhah (He can be lied to – Acts 5:3)
-      Stephena – Mi tihmawh, thinlung leh beng tan lohte u, kumkhuain kumkhuain Thlarau Thianghlim in dodal fo ve; in thlahtute tih ang zel khan in ti thin (He can be resisted – Acts 7:51)
-      Pathian Thlarau Thianghlim chu tilungngai suh u, tlanna ni a tan chuan amahah chhinchhiaha in awm kha (He can be grieved – Eph 4:30) – through sins by lying (v. 25), by doing sin (v. 26), by stealing or being lazy (v. 28), by speaking unkind words (v. 29).
-      Sawisel theih a ni; …Thlarau Thianghlim meuh sawisel apiang erawh chu, an sawiselna chu tun dam chhungah pawh, hun lo la thleng turah pawh ngaihdamsak a ni lovang (He can be blasphemed – Mat 12:32, Mk 3:29-30), Pathian hming an sawichhia (blaspheming of God – Rev. 13:6; 16:9), tiel (blasphemed of Jesus – Mat. 27:39; Lk 23:39)
-      Pathian Fapa rap bet a, thuthlung thisen, amah tihthianghlimna chu thil narana ruat a, khawngaihna Thlarau tivuitu; chumi ai chuan engtia hremna nasa zawk nge tuar tlaka ruat tur ni ang (He can be insulted – Heb 10:29)
-      Thlarau tihmih theih a ni (do not quench the Spirit – 1 Thes. 5:19)
Thlarau Thianghlin chuan minung (person) nihna a nei kim vek a, thiltihtheihna leh mihnehtheihna mai mai a nih loh zia a chiang hle.

3.   Thlarau Thinghlim Pathianna
1)   Divine title
-      Spirit of God: Krista lehkha, keimahni min ziaktir, lehkhatui a ziak ni lo, Pathian nung Thlarauva ziak zawk, lung phek a ziak ni lo, tisa thinlung pheka ziak zawk chu in ni tih chiang taka lantir a ni si a (2 Kor 3:3)
-      Krista Thlarau (Spirit of Christ): Zawlneite anmahni a awm chuan Krista Thlarau hriatlawk tirna angin Krista tuarna tur leh chumi hnua ropuina om tur te, eng hun, eng ang hun, tih chhuichhuah tumin, chu chhandamna chanchin chu an zawng a, ngun takin an chhui (1 Pet 1:11)
2)  Divine Attributes of the Spirit
-      Omniscience (1 Kor 2:10-12) – Thlarau chuan engkim a chhuichhuak (v.10), Pathian thute chu Pathian thlarau vek lo chuan tu man an hre lo(v. 11). Thlarau, Pathian hnen a mi (v. 12).
-      Omnipotence (Job 33:4) – Pathian thlarau chuan min siam a, Engkimtitheia thaw chuan nunna mi pe.
-      Omnipresence (Ps 139:7-10) – Thlarau hnen ata kalbona a awm lo va, tlanbo theihna a awm hek lo… vanah a awm a, Sheol ah a awm bawk a, tuifinriat tawp daihah a awm bawk a, atan chuan thim leh eng a thuhmun reng;
-      Eternity (eternal Spirit – Heb 9:14) – Krista, chatuana Thlarau zara hmelhem lova Pathian hnena inhlanna thisen chuan…

4.   Thlarau Thianghlim Hnathawh
Thlarau Thianghlim hi kan sawi tak ang khan, chatuan Thlarau, mihring leh thil dangte ang a siam chawp a ni lova; pangai reng a ni. Nimahsela, a hnathawhdan erawh a hun leh hmun a zirin a danglam kan ti thei ang.
1)   Thuthlung Hlui ah…
-      Thilsiam tin reng siam a nih dawn khan a telve a ni tih kan hmu a (Isa 40:12-14)
-      Leilung leh a chhung a thilsiam siam an nih lai khan Pathian Thlarau kan hmu a (Gen. 1:2)
-      Thuthlung Hlui huna Pathian mi bikte hnen/chhung ah a awm tih kan hmu a (e.g. Pharoa chuan Josefa hnenah Pathian Thlarau a awm tih a hmu a – Gen. 41:38; Daniala – Dan 4:8; 5:11-14; 6:3; Othniela – Roreltute 3:10; Gediona – Rorel. 6:34; Jephtha – Rorel. 11:29; Samsona – Rorel. 13:25; 14:19; 15:14; Saula – 1 Sam 11:6; 16:14 left; Saula mi tirhte – 19:20-24)
2)  Thuthung Thar hunah…
-      Mari nau pai chu Thlarau Thianghlim laka mi a ni a (Generating Christ – Mat 1:20)
-      Isua chu Thalaru Thianghlim in a khat (Christ was filled with the Spirit – Lk 4:1)
-      “Riangvaite hnena Chanchin tha hril tura mi ruat avangin, Lalpa Thlarau chu ka chungah a awm…” (Christ was anointed with the Spirit – Lk 4:18, c.f. Acts 4:27; 10:38)
-      Isua chu Thlarau Thianghlim ah a lawm em em a… (Christ rejoiced in the Spirit – Lk 10:21)
-      Christ was empowered by the Spirit throughout His life: This was predicted by Isaiah (42:1-4; 61:1-2) and experienced by Jesus of Nazareth in His ministries of preaching (Lk 4:18) and doing miracles (Mat 12:28, 31).
-      Thlarau Thianghlim chuan mihring a siam tha lehin min chhandam, hrintharlehna (Regeneration – Titus 3:5)
-      Min dilsak a (Intercession – Rom 8:26)
-      Juda & Zentailte, bawih leh bawih lote, taksa pumkhat a awm turin Thlarau pakhat chauh ah baptis in kan awm a, Thlarau pakhat chuah min intir theuh bawk a (baptizing – 1 Cor 12:13)
-      Amah [Pathian] ah Thlarau Thianghlim tiam chuan chhinchhiahin kan awm/ Kristaa nangmahni nena min tinghettu lei keini hriak min thihtu chu Pathian a ni; ani [Pathian] chu min chhinchhiahtu leh kan thinlunga zakhamna Thlarau min petu a ni bawk a  (sealing – Efe. 1:13; 2 Kor 1:21, 22)
-      Pathian Thlarau nangmahni ah a awm reng tih in hre lo vem ni, taksa – Thlarau Thianghlim in/temple, Gk. naos, inner place of the temple including the holy place and Holy of the Holies (indwelling – 1 Cor 3:16; 6:19; c.f. Rom  8:9; 1 John 3:24)
-      Pathian thlante a tithianghlim (God chose you as firstfruits to be saved through the sanctifying work of the Spirit and through belief in the truth – 2 Thes 2:13)
-      Thlarau in a khah theih a (Efe 5:18), Thlarau thilpekte a pe bawk (1 Cor. 12; Rom 12; Efe. 4:11; 1 Pet. 4), tihlungngaih theih a ni bawk (Efe. 4:30)

5.   Pa, Fapa nen pumkhat an ni
-      Pumkhat han tih hian ngaihtuah sual awl tak a nih hmel. Isuan nupa [inthen] chungchang a sawina, Mathai 19:6 ah chuan, “Chutichuan, pahnih an ni tawh lo va, tisa pumkhat an ni tawh zawk a ni” a tih ah khan, pumkhat ah khan minung pahnih [mipa leh hmeichhia] kha an awm a. Entirna famkim ni lo mahse, Pa, Fapa leh Thlarau Thianghlim pumkhatna sawifiahnan a tha tak a ni awm e.
-      Isuan a zirtirte hnena a thupek hnuhnung leh ropui, “… kal ula, hnam tina mi zirtirahte siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingah chuan baptis ula…” a ti a… (Mat 28:19)
-      “Lalpa Isua Krista khawngaihna te, Pathian hmangaihna te, Thlarau Thianghlim pawlna te chu in zaa hnenah awm rawh se” tiin Paulan a sawi a (2 Kor 13:14).
-      Chhandamna thu ah – Pathianin Kristaah chuan khawvel hi amah nen inremin a siam a (2 Kor 5:19), Pathian, min Chhandamtu (God our Savior) a ni a, Thlarau Thanghlim in min siamtha leh a (washing of regeneration and renewing of the Holy Spirit), Thlarau Thianghlim chu, Isua Krista min Chandamtu zarah nasa taka kan chunga a leih (He [God] poured out [Holy Spirit] on us abundantly through Jesus Christ our Savior) – Titu 3:4-6
-      Tirhkohte [Thiltih] 10:38 ah chuan Peteran heti hian a sawi a, “Nazareth Isua chungchang thu kha, khatia Pathianin ani chu Thlarau Thianghlim leh thiltihtheihnaa a vur zia kha….” tih kan hmu a.
-      Luke 10:21 ah chuan, “Isua chu thlarau Thianghlimah a lawm em em a, ‘Aw ka Pa, lei leh van Lalpa…”
Pa, Fapa leh Thlarau Thianghlim chu minung(person) an ni a, hniam bik leh sang bik, lianzawk leh te zawk awm lo, intluktlang vek, Pathian pakhata thenhran theihloh minung pathum an ni.

Conlusion
                Hla siamtu in, “a chanve pawh kan hre thei lo, hei lui kam a tang hian,” a tih leh, “Lal hmaah kei ka lan hun chuan, min hriat ang hian ka la hria ang” ti-a, kan hriatna a beithamzia a sawi ang khan, amah[Pathian] anga function an awm loh avangin Pathian nihna, Pa, Fapa leh Thlarau Thianghlim chu hrilhfiah vek sen a ni lova, ama erawh chu Bible in min hrilh angin,
-      Thlarau Thianghlim chu Pa Pathian leh Lal Isuain ringtute thlamuantu tur leh kaihruaitu tur a min pek a ni. Isua ringtute hnenah pek vek an ni a, chu Thlarau Thianghlim chu kan tilungngai tur a ni lo.
-      Thlarau Thianghlim chu minung (person) a ni a, thiltihtheihna (power/force) leh mi hnehtheihna (influence) a ni ngawt lo.
-      Engkim ti thei, engkim hria, khawi kip a awm, siamchawp ni lovin chatuana awm, chatuana om tur a ni.
-      Thuthlung Hlui hunah mibikte hnenah a awm a, Thuthlung Thar hunah chuan Isua ringtute a chenchilh.
-      Tithianghlimtu a ni a, min siamthar lehtu a ni.
-      Thlarau a khah theih a ni a, bum [tum] theih a ni a, dodal theih a ni a, tihlungngaih theih a ni bawk a, sawisel theih a ni a, tihvui theih a ni a, tih mih theih a ni bawk…
-      Chak lo taktak kan ni a, chuvanga Thlarau pek kan ni. Kan chakna ni lovin, thiltihtheihna pawh ni lovin, Pathian Thlarau zawkin hma i sawn zel ang u. 

(Champhai Area Baptists Coordination [CABC] annual Convention 2018, Nov. 24, 2018 zan a thusawi manuscript a ni. CABC ah hian Champhai chhehvel a Baptist kohhran 4 - Zomi Baptist Church (ZBC), Baptist Church of Mizoram (BCM), Revival Baptist Church (RBC) leh Gospel Baptist Church (GBC) an awm)
 

CHAMPHAI KHAWK KHAWMPI MORNING DEVOTION – 2


CHAMPHAI KHAWK KHAWMPI MORNING DEVOTION – 2

Paul’ Kam Vaikhak leh Pasian Hang-a Hamphatna A Gente (Titus 3:1-7)


Paul’ kam vaikhakte… Krete pawlpi mite [leh tuhun a thu-ummite] tungah Paul in Titus tungtawna a kam a vaikhakte…

1. Gam-ukte leh thuneite thu nial lo ding, thu mang ding [n.1a] (Pasian thu tawh kihalh ahih kei leh… Peter leh Johan in zong nial uh, Sawl. 4:18-20; 5:29)

2. A hoih peuh sem dngin kigingkhol ding [n. 1b]. 

3. Kuamah gensia loin, mi tawh kilem ding [n. 2a]

4. Mi ading khual ding [n. 2b]
Mi khempeuh tungah kiniamkhiat taktak ding [n. 2c]

Pasian hang a thu-ummite’ hamphatna Pual in a gen

1. Hamphatna a ngah hunma etkikna[n.3]… 
- A hai, thumang lo, mi khemsa, pumpi lunggulhna namkim leh noptatna sila, gitlohna leh hazatna tawh kidimin, mite muhdah leh khat le khat kimuhdahna tawh nungta…. 
Tua banah, Paul in ama nuntakna lui a genna – Pasian daisakpa, mi bawlsiapa, a ngongtatpa (1 Tim. 1:13; c.f 1 Pet. 4:3)

2. Hamphatna hun[n. 4, 5]… 

- Tua bang laitakin, Pasian migitna leh itna hong kilang [n. 4],
thumaana na i sep hang hi lo, ama lainatna hangin eite hong hon [n. 5a; c.f. Efe. 2:8ff].

- Pasian in ei (mimawhte) suahkikna a silsiangna leh a Kha Siangtho bawlphat thakna tungtawnin hong hon [n. 5b]

3. Hamphatna gah [n. 6, 7]…

- Jesu tungtawnin tua Kha Siangtho cingtakin eite tungah hong sungkhia [n.6]. Kha Siangtho tawh ciamteh (sealed) [Efe. 1:13; 4:20]; Kha Siangtho tawh baptaiz [1 Kor. 12:13] (Kha Siangtho baptaiz na leh Kha Siangtho tawh kidimna pen mi tampi in a kibang sa, ahi zong hi lo); Pasian kiang pana hong pai thummaanna a um mi khempeuh tungah tung [Rom 3:22], tua pen a khawnkhong a diksakna hi [Rom 3:24].

- Hehpihna hang a diktansakna (justification), nuntak tawntungna lametna a nei, gouluahte/gamhluahte i suahna ding ahi hi [n. 7]. A ummite adingin tawntung nuntakna [Jn. 3:16]; Pasian kha in a makaih mite Pasian tate, Pasian gou/gamh luahte, Khris tawh gouluahkhawm dingte [Rom 8:14-17]. 

#Kua hi hiam cih i kitheihcian kisam! Nidangin kua hi ka hiam? Bang thaman/samsiatna ngah dingin kilawm ka hi hiam? Tuate lak pana hong honkhia kua, bang hang a hong honkhia, bangci bangin, bangci bang a kalsuan dingin hong deih... cihte ngaihsutsut kisam hi.

#Eite sepna, hoihna, pilna leh siamna hang hi lo, Pasian hehpihna, Jesu Khris tungtawna hotkhiat i hihna ah kisuanna ding om lo hi. Pasian in ama mite [Jesu Khris a um mite], Kha Siangtho tawh ciamtehin baptaiz a, tua pen mi tuam, kua hiam, piakpiak ding hi lo hi. Kha Siangtho pen mi ading, pawlpi dang a omte ading a tuattuat ding zong hi lo. 

#Mihing lam pana diksakna (justification) a ngah hi loin, Pasian lam pan Jesu Khris sisan tungtawna diksakna ngah a, thummaanmi (righteous) a hong sang Pasian ahih manin, tua hehpihna tawh hong sang, hong honkhia, hong diksak Pasian pen liansakpen ding hi hang. Tua dingin thumanna, kilemna, midangte khualna, kiniamkhiatna, na hoih sem ding a kiginkhol leh na hoih sep cimtakloh ding thupi hi.