Thuthak (News)

Tuesday, May 15, 2012

NUNTAKNA LAMLAK - 4

NUNTAK NGAMNA

Mihingte a si dinga nungta i hi a, a nungta dinga si bangzah hiam om hi. Tua nuntakna pen nopsakna, lungnopna, lungdamna, haksatna, lunggimna, buaina, natna, leh sihna tawh kidiah tawntung a, kipelh thei lo, a kimakhelhden, i nuntakna sunga kiphumcip ahi hi.

Leitungah i nuntak sungin, hihna, sepna, nuntakzia, leh kalsuandan tuamtuamah i nei uh a, tua i kihelna, i nuntakna sungah khatveivei thu limci, lungnop nading, leh thu sia la sia, liam le bai theihna leh a siahuai mahmah sih theihnate in hong nawk a, eima nuntak nading, i innkuan kepbit nading, i minam mailam khantoh nading leh mi hong simmawh-bawlsiatloh nadingin si ngam a panlak a kul hun om thei hi.

Mi in i omna pawlpi leh minam a gensiat uh, a thusimloh uh ciangin i omna pawlpi leh i minam a daisakte tungah phu lak nopna leh, i hihna humbit nopna hangin khuttum leng liang a kitotna leh thusiazaw piang thei a, tua bang hunah tua pawlpi leh minam adinga a si ngam tampi om hi.

Zomite nuntakna sungah, mite in hong simmawhna leh bawlsiatna hanga nam kal buaina hong omin, tua bang hunah Zomi adinga si gam nungak-tangval, nupi-papi tampi om hi. Tuate pen loh theihloh a minam humbit dinga hong kuankhia a om laitakin, mai lam kalsuan zelna dingah Zomi pen mite sila-a a om maimai ding lauhna leh mite pampaih hih ding lauhna tawh a kuankhia tampi mah om veve hi.

Sih ngam nuntakna pen hoih mahmah, thupi mahmah hi. Tua sih ngam nuntakna hong tun taktak ciang bekin a hihna uh a kilangkhiasak pawlkhat om thei hi. Tua sih ngamna sangin a thupizaw khat om a, tua pen hun hoih leh hum manpha a om lai a innkuan, pawlpi, khua, minam leh gam adinga ‘nuntak ngamna’ ahi hi.

Innkuan sungah, innkuanpihte phattuam nading ngaihsun mahmah lo a, nasep ding leh khantoh nading lam a ngaihsun lo, a hun manpha leh limci teng a mawk beisak, innkuan a buaisak mahmahte khawng pen pua lam pan innkuan siat nading hong tun hun ciangin a si masapen ding, sih ngam nuntakna a nei bangzah hiam om hi.

Pawlpi sungah zong, biakinn a Pasian bia dinga hun a ngah man lo(!), biakpiakna a thusim lo, pawlpi in sep le bawl ding a geelte uh zong a thupisim lo leh kipawl nadinga nuntakna leh hun a piakhia ngei lote khawng pen, midangte in tua pawl gensia-in suksiat sawm hi leh a zadah pen, a kitom masapen khawng peuh hi thei uh hi. Tua bang mite in pawl adingin sih ngam nuntakna a nei taktak mah ahi uh diam?

Minam adinga si ngam mahmahte minam adingin a nungta ngam hi khin lo uh hi. Cihnopna ah a hun hoih uh, a thatang hat lai uh pen kiim le kiang, khuapih-tuipihte tawh kilai nading maimai a zang a, zu le sa tawh kidiahin, naupang leh piteek-puteekte a linglawngsak, mite cimtak mahmah a nuntakna a zang bangzah hiam om thei hi. Tuate pen khua dangte in a khua uh suksiat sawm leh a si ngam masa pen khawng hi zawsop leuleu uh hi. Minam hihna tawh kizuiin - pau le ham, ngeina, zia le tong, nuntakzia zong a thupi sim lo leh, minam khantoh nadinga sem nuam lo, minamdangte laka kibubu mite khawng pen minamin haksatna a tuak ciangin a si ngam mahmah khawng hi thei bilbel uh hi.

I gennop bang hiam? Sih ngamna zong a sia khin hi lo a, nuntak ngamna a om kei leh phatuam taktak lo hi, cih ahi hi. Mahatma Gandhi, Nelson Mandela, Abraham Lincoln, Mother Teresa, Aung San Su Kyi-te pen a gam, a minam leh a nasepna uh dingin singam uh a, a nuntakna uah tuate zangkhiain, a nuntakna uh pen a itte uh adingin a hoih theipen leh a meet thei pena a zat uh ciangin lawhcingin, mi thupi leh mite zahtak ahi uh hi.

‘Zomi ka it’ ci-a gengente khempeuh Zomi adingin nungta ngam tuan lo uh a, ‘Pasian ka it’, a cici khempeuh Pasian adingin nungta tuan lo uh hi. I itte phattuam nadinga nuntak pen sih ngamna sanga manphazaw hi. Innkuante adinga si ngam napi, innkuanpihte’ phattuam nading bangmah a sem nuam lo, innkuan khantohna ding bangmah a ngaihsun lo khawng, pawlpi leh minam it ci-a tua a itte adinga a nungta ngam lo a tam leh, mailam kalsuanna-ah tua a ki-itsak mite hangin pawl in phattuamna ngah lo ding a, si ngam zaha pawl khantoh nadinga hong nuntak uh ciangin innkuan, pawlpi, khua, minam leh gam khangto thei pan ding hi. Tua banga nungta ngam lote, kingaihsut nading hun hoih nei uh leh tuate adingin a singam takpi mah diam?

~ T. Sawm Lian, Daihna Cabin, 20/4/12




No comments:

Post a Comment