Thuthak (News)

Friday, September 5, 2014

A MAN TAM ZEN SI


A MAN TAM ZEN SI


Laivuan zo, ni bangzah hiam sung sang khak ding ahih manin lungsim khat hong suakta-in, sangnaupang hih hun sunga hun nuamte laka khat, hun manpha ngah ka hih manin ciin, “Khui (movie/film) khat en ning e” ciin lawmte kiang pan ka la hi. Nitak ann nek khit ciang ka et leh, ka lungsim-ngaihsutna hong sukha mahmah a, tua tawh kisai tawm khat kong gelhkhia hi.

“God’s Not Death” kici khui (film/movie) pen a kipatna taktak ahih leh “God is Death” cih gelh ding a siapa in sangnaupangte a sawlna pan ahi hi. Philosophy sin ding sangnaupang hong paikhawmte kiangah siapa in philosopher, laphuaksiam, scientist, laibugelh leh mi pil mahmah min 15 a lahkhiatte kibatna sangnaupangte dong hi. A maan lo dawnna tawh sangnaupangte in a dawn uh ciangin siapa Prof. Radisson in hih mite kibatna pen a vekpi un “Pasian om a um lote (Atheists) hi uh,” ci hi.

Philosophy sin ding ahih manun a tangpi thu-in mipil tampi, Pasian om a um lote thugelh leh tua mite ngaihsutna sin ding uh hi. Khatveivei Pasian tawh kizom theih ding a, kikupnawina leh Pasian leh a nasepzia, mihingte ading a manphatna, khatvei leh Pasian om lo hi, cih theih phial dingin kialpi, tuikhang, natna tuamtuam, leh siatna tuamtuam leitungah a pianna, tuate hangin Pasian tawh kisai kinialna tampi om thei hi, cih thei ahih manin sangsiapa Prof. Radisson in sangnaupangte kiangah, “God is Death” cih gelh a, anuaiah suai kai dingin sawl hi. Tua bangin gelh le uh Pasian tawh kisai kinialna, kikupna-in hun tampi bei lo dingin um hi.

Sangnaupangte in laidal tungah “God is Death” cih gelh uh a, amaute laka khat Josh Wheaton kici in, ‘Khristian ahih manin hih pen gelh thei lo, gelh nuam lo’ ahihna thu Prof. Radisson kiangah gen hi. Siapa in tua banga a gelh nop kei leh a class ah om lo a, ama khan sungah pai thei ahihna thu hilh a, a lupna kiangah thungen dingin sawl hi. Wheaton pusuak nuam tuan lo hi. Tua leh siapa in “Pasian si lo” cih a hilhcian nading hun thum pia a, a hilhcian zawh kei leh mat khiam ding ahihna thu gen hi.

Tua banga Pasian si lo, cih gencian kul ahih manin lai sim ding tampi om hi. Wheaton ii lawmngaih Kara in tua thei ahih manin amah leh tua a thu gencian ding thu teel dingin Josh kiangah gen hi. Siapa in a ut leh a lungsim kikhel a, “God is Death” cih gelh a, anuaiah suai kai thei dingin hun pia lai hi. Wheaton in Pasian a upna leh a muanna pen a nuntak ngeina bang mawkmawk tawh hong hi thei nawn lo hi. A lawmngaihnu in, “Pasian adingin maw, kei adingin?” cih dotna pia a, siapa in “God is Death’ cih gelh ding maw, kei tawh kinial (debate) ding,” cih thu nih tak teel ding hong om mawk hi. Tuate lakah Josh Wheaton in a lawmnu sangin Pasian nungta taktak ahihna kancian sawm a, Pasian a gupna hanga siapa tawh kinial lau loin tua lampi teel hi.


Hih khui sungah, Wheaton sangkahpih ahi Martin Yip kici, China gama pana USA a sangkah in zong a class sung uah Pasian thu kigenna thu a pa kiangah hilh zel ahih manin, a pa heh a, “tua thute tawh hong hopih nawn ken,” ci liang hi. Martin in a thungaihkhiatte hangin nungtakna thak neih lawh lai hi. Ayisha kici, a pa Muslim hi a, amah piangthakin, a pa’ theihloh kalin Lai Siangtho a phone panin ngai zel hi. Khatvei a nau in mu ahih manin a pa kiangah hilh a, tua nungak Ayisha pen a pa in a inn uh panin hawlkhia hi.  Mina, Prof. Radisson zi, Pasian thu a um khat in, Pasian a thusim lo, amah a zahpih a pasal pen a paisan kul hi.

A lang lamah Pasian a langpan, thu-ummite a simmawh ahi, Amy Ryan kici in mite ading a ngaihnop thu a deihna hangin kikhawm ding khawng lampi ah pang liangin Pasian thu dongin, holimpihna a neih khawng, a hun laiin hat, lawhcing a kisak mahmah hangin, a nung ciang a kisikna hi mawk hi. Cancer natna nei hi cih a kitheih ciang, lamet ding nei nawn loin, a thupisimloh mi kiangah mawhmaina ngetsawmin, ngeina kician nei loin nungta hi. A nungah, zot ding leh lametna nei nawn lo ahih manin Pasian mite kiang mah zuan kik hi.

Josh Wheaton in Pasian si lo ahihna thu nakpi taka a kancianna lamah, bang hangin siapa in Pasian si cih thu gengen hiam? cih hong ngaihsunin, a nung ciang siapa in Pasian a huatna, a langbawlna hang hong mukhia hi. Pasian kisam lo, Pasian thu a gen nuam lo leh Pasian a hua mahmah siapa pen Pasian thu a gum cinten khat, a leitung lawmngaih in a taisan hangin phamawh a sa lo in hong zo hi. Siapa in “Pasian si” cih gelh khia ding a deihna hang pen a neihsa leh a nu hun lo taka a sihna hang hi mawk hi. Tua tak pen Wheaton in mukhia-in, siapa in Pasian nungta hi cih a upna khat hi, cih hong pholak hi. Tua hunah, siapa bek hi loin, sangnaupang, “God is Death” cih a gelh khempeuh in zong “God is not death” ci thei tek uh hi.


Hih khui sung panin Pasian thu leh Pasian gam adinga mihing lamah taan a kisapna, Pasian thu pen sum le pai a lei ding hi leh a man a tam ding zia, Pasian thu zuih ciang a lang lamah gilopa nasepna tuamtuam leh leitung thu tuamtuamin hong buaisak thei ahihna kician takin hong lak hi.

Leitung nuntakna sungah, haksatna leh langbawlna tampi i thuak hun om hi. Pasian hangin maizumna leh muhdahna i thuak kha ngei hiam? Pasian hangin i lawmngaihte tawh kikhenin, Pasian hangin pampaihin i om kha hiam? A taktakin Pasian nungzuihna pen taanna leh supna lam hizaw a, tua pen nung cianga i thaman ding na hizaw hi.

Hih a tunga i gen mite in Pasian hangin mihing lamah guallelhna nakpi takin thuak uh hi. Maizumna leh mindaina, muhdahna leh pampaihna, tuambawlna leh bawlsiatna thuak uh hi. Sanginn sung leh inn sungah mibanglo bang phialin koihin, inn pan a kihawlkhia bang om hi. A lang lamah lawhcing a kisa leh mite maipha mu a kisa mite pen a nung ciangin, a muhdah leh a nawlkhin mite tungah mawhmaina ngen dingin om mawk uh hi. Haksatna leh a hun bei kuan taktak uh ciangin a muhdah uh leh a gensiatsiat uh Pasian kiang mah hong zuan kik veve uh hi.

Dr. Andrew Spurgeon in khatvei a thugenna ah, “leitung mite muhna-ah guallel/zawh (defeat) a na om leh Pasian lamah a lawhcing na hizaw hi,” a cih ka phawk mahmah hi. Pasian hanga leitung mite muhna-ah zawha om/guallel mite a lawhcing ahih zawkna leh mi ettehtak ahih zawkna uh ka phawk ciauciau ciang, leitung mite muhna a guallel leh zawha omte ka thupingaihsut hi. Pasian hang thuakna leh guallehna pen leitung muhna pan hi lel a, tua bang nuntakna pen Pasian lam pan lawhcinna hizaw hi. Hih a tung a i gen mite pen leitung muhna panin a guallelte ahi uh hi. Graham Stains leh a tate, Pasian hanga mawtaw sungah a kihallupna pen leitung mite etna pan a guallelhna uh hi a, Pasian lam panin tua sanga thupizaw om khol lo ding hi.

Zomite i Khristian nuntakna-ah i lau mahmah khat pen (leitung lungsim pana) ‘taan’ hi kha ding hi. Ahi zongin i etdan khial i hih manin i lamet bang tuan lo zel hi. I pumpi mahmah, i neihsa sum leh pai, i hun, i pilna i siamna, leh a dangdang pen Pasian adingin piakkhiat haksa i sa hi (i vekpi in bel hisam kei!). Pasian biakpiakna hunah kihel man loin lai i sim bangzahta-in phattuam, sum i zonna hangin bangzahin hau i hiam? TV, computer i et, i khoihna hangin bangzah phattuamna ngah i hiam? Lungnopna i zonin bangci ciang lungnopna hong pia hiam? Tuate khempeuh ‘taan’ ngamin Pasian kiang zuan leng, Amah phawk lo-a i simsim, i sepsep, i zonzon sangin phattuamzaw ding hi. I gennop ‘taanna’ tampi pen tuate kheng lam hi lai hi (Pasian in hunpha hong pia ahih manin lungnuam leh suakta taka phat thei i hih manin tuate gen nawn kei phot ni). Tua (leitung muhna pana) ‘taanna” pen Pasian muhna panin gim namtui leh manpha hong hi ding hi.

Hih “God’s Not Death” khui ka etna panin, hih sunga mite thuakna a man tam zen si, ka ci hi. Sum tawh lei ding hi leh, lawmngaihte tawh kikhen dingin bangzah piak a kul tam? Siapa tawh Pasian om leh om lo thu kikup/kinial nading a hangsanna leh kulkalna man bangzah ahi tam? Thu-umlo innkuan sung pan Pasian upna hanga hawlkhiatna dong ciang thuak dingin sum bangzah tawh a kilungkim tam? Pasian um lo hi leh, a it mahmah a pasal (Pasian a um nuam ngiat lo) a paisan nadingin sum tawh a kicial hi leh bangzah piak a kul tam? Rev. Dave leh a lawmpa in a pai nading a paipah theihlohna hang-a a pai theih hun un ciang a si ding siapa tungah lungdamna thu a gen uh a man kituat leh bangzah ahi tam? Hih teng khempeuh Pasian ading leh Pasian thu hang hi kei leh leitung sum leh pai tawh leitheih leh leizawh hi lo phial ding hi.

Pasian na nasepna hangin mite in hong mudah hiam? Thungetna na hahkat manin hong nuihsan a om kha hiam? Na lawmngaih tawh hun tam zang khawm man lo liangin Pasian adingin na buai kha hiam? Pasian hangin lungzuan thuakin, a nuam lo munah na om kha hiam? Na ngaihsut ngei lo leh na sep ngeiloh na hoih Pasian hangin na sem hiam? Na dawnzel, na zat zelzel a hoih lote Pasian hangin na khawlsan thei hiam? Leitung mite muhna pan Pasian thu hangin zawhin omin, guallel na kisak hun a om hiam?
                       
Pasian na i sepna leh Ama ading a i kalsuannate leh thuaknate a man sum tawh kituat leh “tam zen sin teh!” cih ding i nei hiam? Pasian hanga lungdam hun a om mah bangin i taan hun, i thuak hun om ding hi. Sum tampi om mah leh tuate tawh lei ding a kiphal lo zah donga manpha i sak leh a manpha hunte Pasian adingin zang ciat ni, ciin hih khui tungtawnin i kihanthawn hi.


~ T. Sawm Lian
Daihna Cabin || 28.8.2014
ETS - ACA

No comments:

Post a Comment