Thuthak (News)

Monday, June 27, 2011

NGEINA KIBANG KISAM..

Thupatna :
Tedim kam a zang Zomite in Zomi Christian Literature Society (ZCLS) inntekna tawh Labu khat neihkhawm ding vaihawmna nei uh, cih thu ka zak ciangin ka lungdam hi. Tua bang neikhawm ding i hih leh.. ciin ka ngaihsutna ah neihkhop ding tampi hong piang hi.
Labu khat neikhawm ding, cih pen a thupi mahmah hi a, Zomite mun tuamtuama omte leh, pawlpi tuamtuama omte i kinai kik theih nading, gam tuamtuama teengte in thu le la ah vaihawmkhawma i om theih nading, i kipumkhatzawk theih nading ngimna ahih ding ka lamen hi.
Tua bangin Labu khat neikhawm ding a vaihawm thei i hih leh, hih anuaiate i vaihawmkhawm thei diam….?

Mo man piakna :
Zomite mun tuamtuamah i om mah bangin i ngeinate kibang lo hi. A dang tampi gen kei leng, kitenna leh mo man kipiakna ah ngeina khat i zat kisam mahmah hi. Khatvei mo khakna khatah ka pai leh innteek lamte in thugenna hong nei uh a, “Ko behte (tua khuasunga amau behte) in bel nidang lai ngeina danin sa ka paisak nawn kei ding uh, a khe khat pasal lamte ka puasak ding uh hi” hong ci hi. Tua bangin mun tuamtuamah zong zatdan kibang nawn loin, beh khat tektek zong sa hawmdan leh ngeina tuamtuamte kibang nawn lo a, nidang lai ngeina taktak tawh a pai omnawn mel loin ka thei hi. Ahithei mah ahi hi. Ahih hangin, tua bangin neu cikcikah Zomi gam tuamtuama omte’n i ngeina laih tek mawk leng, nidang ciangin ngeinate hong kibang lo semsem ding, ngeina kician a neihlo i hih khak ding lauhuai ka sa hi.
Mun khat leuleuah papi khatin thugenna hong nei a, atanu, sanggamte/vengte tawh kiteeng, aman a gen uh ciangin sa, Zo sahawmdan a apiak uh leh, a pasal lamte in, ‘sa tam hong pia si, man tawm hong ngen si,’ ci maimai uh hi, cih thu hong gen hi.
Hih atunga thute in ka ngaihsutna hong lawng mahmah hi. Mun tuam gam tuamah ki-om kawikawi ahih manin, i ngeinate a maan takin kizang thei nawn lo cih kitel hi.
Tua ahih manin, Zo ngeina lui pawlkhat, a zat theih nawn lohte puahin, tulai hun tawh kituak, gam tuamtuama omte’ zat kim theih dingin ngaihsut kisam hi. Beh tuamtuamte ngeina, sa kipiak zia, mo man tuamtuam leh a manzah ding etc. cih bang, ngeina khat zatkhop theih ding bawl kisam hi.

Mo van ken :
Mo van ken dingte zong, a ken theih zah, mi hau leh mi gentheizawte zuihkhop theih dinga bawl kisam hi. Tu hun ciangin movan ken zah ding kiseh tuam om lo ahih manin, a hauzaw deuhte in a ut zahzah uh keng uh a, a nei lote adingin mo khak zong lawphuai lo hi. Mizogam ah Numei Pawl (MHIP) te in ciangtan khat nei uh a, tua pen a kizuih kim theih loh hangin a tamzawin zang uh ahih manin, mi zawngte adingin zong nuamtuam mahmah hi.
Minam thupi i cih pen ngeina kician nei a, tua zangkhawma, kip taka len a, a zangsiamte ahi uh hi. Tua hi a, Zomite zong bangbang teng hiam ah hat-in, pilna siamna sang pipi neiin, inn thupi taktak i neih hangin, ngeina kician i neih kei leh, minam zahtakhuai kihi thei lo ding a, mi’ ngeina a zang maimai leh ‘kahbia nuntakna’ a nei i hih khak ding lauhuai hi.

Zomite Pawi zat hun :
Zomiten pawi bangzah hiam i nei hi. Hih i pawi zatdante etphathuai hi. Pawi i zat ciangin inn li inn nga ta hiam in i zang uh a, khua zaangin a kizang om mel lo hi. Tua in minam sangin beh le phung, innkuan meltheih tanau thupisakna piangsak hi. Sanggam Luseite in zong Pawi tuamtuam - Chapchat Kut, Mim Kut, Pawl Kut cih bang nei uh a, tuate a zat uh ciangin khuabup in zangkhawm tangtang uh hi. Tua in khuasung kipumkhatna, kimeltheihna leh ki-itna piangsak hi. ‘Zomite kiteelna in hong khen a, Zomi Nam Ni in hong gawm kik’, cih kammal a kizat mah bangin Zomi Nam Ni in hong kipumkhat sakna ahang cih thei gegu napi, i pawi dangte zong tua bangin zat theih loh cih om sam lo ahih ciangin bang hanga ciindan lui, ahoih lote ciingciing lai ding i hi hiam?
Tua banah, i pawi zat hun zong kibang thei leh deihhuai hi. Khuado Pawi bang mun tamzaw ah October kha a a kizat laiin, mun khenkhat ah October kha a khua a kido lam a thei lo, February kha kiima a zang bang om, kici hi. Tua ahih manin, hih i pawi zat hunte, a kibangin i zat kisam hi.

Ei’ pau banga i theih English kammalte gelhzia :
Zolai gelhdan zong mun tuamtuamah kibang kim lo hi. Adang tampi gen kei leng Mikangte kam Zopau dana i zat pihte a gelhdan tawh kisaiin a kibang khat i zatkhop kisam hi. Zopau zat a i zat Gtna. : Committee, Radio, pension, Bible, office, record, missionary, etc. hihte pen bangci bangin gelh ding : Kawmiti, Rediaw, pensen, Baibul, ofis, rikawt, misawnari, etc. ciin gelh ding maw, amau Englishte gelhdan mahin gelh ding. Hihte ah zuihdan kician tak neih ding kisam hi. Ei’ utdan tekin zui leng, kibang kim lo hi. Gtna. Radio pen khen khat in rediu, lediu, radiaw, dalpau, etc. cih bangin a kithei a, gelhdan kibang thei lo hi. Tua ahih manin, hih Mikang pau ei’ kam zata i zatte bangci gelh ding, gelhdan kibang (uniformity) i neih kisam a, ngaihsut tak mahmah hi.

Thukhupna :
Hih i gen teng a pian theih nadingin leh mipi lungkim theih nadingin, makai tamzawte lungkimna tawh thukimna kibawl hen la, tua pen muntuam gamtuama tengte in i theihtheih nadingin laibu neu hiamin kihawmkhia ziahziah leh hoih ding hi. Zomite kamphat mahmahna khat-in, thu hoih vai hoih khat, minam ading a kivaihawm ciangin mi kiphal, a neih le lam a pia gam I om hi. Tua bangin ngeina khat bang kinei hi leh, a vekpi in a kizatkim theih lohna om ta mah leh, a tamzaw kizangkhawm ding ahih manin, kipumkhatna hong om ding hi. Tua bangin Zomite in ngeina khat bawlkhawm leng kuamah langpang in a zang nuam lo a om ding ka um kei hi. Mi khel limlim, a tamzaw thu a zang siam lo nih le thu a om leh thudang.
Hih bang lama sai a ma hong pan dingin kipawlkhopna thupi leh nasem thei dinga hatna a nei kisam hi. Minam adinga na lian pipi a semkhia khin, minam ciaptehna khat ahi ZCLS mahin ma hong la hen la, muntuam gamtuama makai, ngeina a thei leh mite zahtak tuamtuam tawh kiho a, Leitung bup Zomite zatkhop theih ding neih uthuai mahmah hi.

No comments:

Post a Comment